O’quv adabiyoti

45-rasm. 7 yoshli bolaning yelka bo’g’imi rentgenogrammasi.

1-o'mrov suyagi;

2-yelka suyagi boshchasi;
3- akromion.

Tirsak bo’g’imi

Tirsak bo’g’imi (articulatio cubiti) murakkab bo’g’im. Uning hosil bo’lishida uchta suyak: yelka suyagining pastki (distal) uchi, bilak va tirsak suyaklarining yuqori uchi ishtirok etadi. Bu bo’g’imda bitta umumiy bo’g’im xaltasi ichida uchta alohida: yelka-tirsak, yelka-bilak va proksimal bilak-tirsak bo’g’imlari joylashgan.

Yelka-tirsak bo’g’imi (articulatio humeroulnaris) yelka suyagi g’altagi bilan tirsak suyagi g’altak o’ymasi o’rtasida hosil bo’ladi. Shakl jihatidan g’altaksimon bo’g’im. Ammo g’altakning o’rtasidagi o’ymacha bir tomonga qiyshayib turgani uchun bo’g’im yuzasi vintsimon shaklni oladi. Bu bo’g’imda harakat bir o’q atrofida bukish va yozish.

Elka-bilak bo’g’imi (articulatio humeroradialis) yelka suyagi boshchasi bilan bilak suyagi boshchasidagi bo’g’im chuqurchasi o’rtasida hosil bo’ladi. Shakl jihatidan sharsimon bo’g’im. Bu bo’g’imda harakat ikki o’q atrofida. Frontal o’q atrofida bukish va yozish, vertical o’q atrofida ichkariga va tashqariga burish (pronatio va supinatio).

Proksimal bilak-tirsak bo’g’imi (articulatio radioulnaris proximalis) bilak suyagi boshchasining bo’g’im yuzasi bilan tirsak suyagining bilak o’ymasi o’rtasida hosil bo’ladi. U shakl jihatidan tsilindrik bo’g’imlar turkumiga kiradi.
Tirsak bo’g’imining xaltasi umumiy, keng va erkin bo’ladi. U yelka suyagini o’simtalarini tashqarida qoldirib o’rasa, bilak suyagini boshchasi va tirsak suyagini tirsak o’simtasi qirrasidan o’raydi. Bo’g’im xaltasi yon tomonda qalinlashadi va tashqi tomondan uchta boylam bilan mustahkamlanadi. Bo’g’imning yon tomonlarida joylashgan yonlama boylamlar bo’g’im xaltasiga birikib ketgan. Tirsak yonlama boylami (lig. collaterale ulnare) yelka suyagini o’simtasidan boshlanib, g’altak o’ymasini ichki chekkasiga birikadi. Bilak yonlama boylami (lig. collaterale radiale) mustahkam va qalin, yelka suyagini tashqi o’simtasidan boshlanib, bilak suyagi boshchasi sohasida ikki dastaga bo’linadi. Oldingi dastasi bilak bo’ynini oldidan o’tib, g’altak o’ymasining oldingi tashqi chekkasiga biriksa, orqa dastasi bilak bo’ynini orqasidan o’tib bilakning aylanma boylamiga birikib ketadi. Bilak suyagining aylanma boylami (lig. annulre radii) bilak suyagi bo’ynini halqa shaklida o’rab, tirsak suyagi bilak o’ymasini oldingi va orqa chekkalariga birikadi.