Orol dengizi muammosi Reja: Kirish. Orol dengizini qurishining sabablari. Orol dengizinig insonyatga salbiy tasiri. Xulosa

Orol dengizinig insonyatga salbiy tasiri
Markaziy Osiyoning yuragida joylashgan va ilgarilari kattaligi boʻyicha dunyoda toʻrtinchi oʻrinda turgan Orol dengizi, hozirgi kunga kelib oʻzining oldingi koʻlamining 30 foizinigina tashkil etmoqda. Mazkur infografika mintaqadagi mana shunday ekologik oʻzgarishlarning aholi turmush faoliyatiga koʻrsatayotgan salbiy taʻsirini oʻzida aks ettirgan. BMTning Qoʻshma Dasturi Moʻynoq, Shumanay va Taxtakoʻpir kabi Qoraqalpogʻistonning uchta eng himoyalanmagan tumanlarida istiqomat qiluvchi 120 ming nafardan ortiq aholining xavfsizligini taʻminlashga yoʻnaltirilgan. Inson xavfsizligi boʻyicha Konsepsiya samarali boshqaruv tizimi, ekologik vaziyatni yaxshilash, ta’lim va sogʻliqni saqlash tizimini takomillashtirish, hamda atrof-muhitni himoya qilish tizimini yaratishni nazarda tutadi. Bu yondashuv koʻplab tarmoqlar oʻrtasida aloqani yaxshilashga koʻmaklashishi, hamda murakkab va bir vaqtni oʻzida oʻzaro bogʻliq boʻlgan muammolarni bartaraf qilishga koʻmak berishi lozim.
Suv resurslarining tanqisligi sohalarida sug`orish, sanoat, maishiy turmush sohalarida keng sayohat va sud ifloslanishi.
Respublika xududining bir qismi tog` oraliqlarida bo`lgani uchun tabiat-iqlim tufayli xavfli zona bo`ladi.
Markaziy Osiyoda sug`oriladigan deqonchilikda suv resurslaridan asossiz va noo`rin ishlab chiqarish Orol va Orol bo`yi muammosi vujudga keldi. Erlarning qayta sho`rlanishi va suvning yaroqsizligi kuchayib tekshirish. O`simliklar xomashyosidan yuklash, chorvani betartib o`tlatish, tabiiy manzaraga rekratsion tazyiq respublikadagi ekotizimlarning mahsuldorligini kamayishiga olib keladi.
Shu sababli bo'lajak agronomlaiga ekologiya bilimini o'rgatish, ya’ni tabiiy manbalardan oqilona foydalanishni o'rgatish muhim ahamiyat kasb etadi.
O‘g'itlardan, suvdan foydalanishni, yeming sho'rlanislii, yangi yerlami o'zlashtirihshi va shu kabi tadbiriy choralarning foydali va zararh tomonlarini talabalar e’tiboriga havola etish zamr. Bundan tashqari, tashqi muhitning ifloslanishi, o'simlik va hayvon turlarining yo'qolib kamayib ketayotganligi, ozuqa va suv manbalarining yetishmashgi, tuproq eroziyasi kabi muammolami yoritib berish kerak. Ana shunday noxush holatlardan tabiatni asrash choralarini topish yuzasidan izlanishlar olib borish zaminiga e’tiborni jalb etish lozim.
Orol dengizi va Orol boʻyi hududi maʼmuriy jihatdan Oʻzbekiston (Qoraqalpogʻiston) va Qozogʻiston hududida joylashgan. Orol dengizining yarmidan koʻproq qismi Oʻzbekiston hududiga qarashli. Orolboʻyi Amudaryo va Sirdaryoning quyi qismi hamda Orol dengizi atrofidagi hududlarni, shuningdek, dengiz sathining kasayishi natijasida uning shimoli-sharqiy va janubiy qismida vujudga kelgan Orol choʻlini oʻz ichiga oladi.
Xulosa
Orol dengizi qurishi nafaqat mintaqamiz, balki global darajadagi ekologik ofat markaziga aylandi. Shu sababli oʻtgan yili sentyabrda BMT Bosh Assambleyasining 75-sessiyasida ham, 2017-yildagi 72-cessiyada ham muhtaram Prezidentimiz bu masalani kun tartibiga alohida qoʻygan edilar.

Oʻshanda tarixda birinchi bor, BMT oliy minbarida Prezidentimiz dengizning xaritasini butun jahon hamjamiyatiga koʻrsatib, muammoning nechogʻli chuqur va naqadar murakkab ekanligini kuyunchaklik bilan ochib bergan edilar.
Bu yerda Oʻzbekistonning misli koʻrilmagan chora-tadbirlari oʻlaroq yaratilayotgan yangi oʻsimlik maydonlari, yaylovlar va daraxtzorlar tuproq qatlamini shakllantirishda, iqlim va atrof-muhitning sekin-asta oʻzgarishiga, Orol boʻyidagi ekologik xatar oqibatlarini yumshatishga, millionlab insonlar salomatligiga zararini kamaytirishga hissa qoʻshmoqda.
2017-2021-yillarda Orolboʻyi mintaqasini rivojlantirish davlat dasturi, shuningdek Vazirlar Mahkamasining tegishli qarorlari bilan Orol dengizi havzasi va Orolboʻyi mintaqasida, unga yondosh Xorazm, Buxoro va Navoiy viloyatlarida “yashil belbogʻ” yaratish boʻyicha tizimli ishlar olib borilmoqda.