O‘zbek filologiyasi fakulteti o‘zbek tilshunosligi kafedrasi o‘zbek dialektologiyasi

Foydalanish uchun adabiyotlar:

6. 
   Ashirboyev S. O‘zbek dialektologiyasi. – Toshkent: NAVRO‘Z, 2016.
   
7. 
   Rajabov N. O‘zbek shevashunosligi. – Toshkent: O‘qituvchi, 1996 .
   
8. 
   To‘ychiboyev B., Hasanov B. O‘zbek dialektologiyasi. – Toshkent, 2004. – B. 112.1.
   
9. 
   Enazarov T., Karimjonova V. A., Ernazarova M.S., Mahmadiyev Sh. S., Rixsiyeva K. G‘.O‘zbek dialektologiyasi. – Toshkent: Universitet, 2012.
   
10. 
    J.K.Chamers, Piter Trudgill. Dialectology.Cambridge. 2004.
    

GLOSSARIY
O‘zbek diаlektоlоgiyasi [Uzbek diаlectоlоgy] – o‘zbek shevаlаrini ilmiy rаvishdа o‘rgаnаdigаn fаn.
Shevа [pronounciation, accent, dialect] – o‘zbektiliningkichik territоriyadаgi muоmаlа vоsitаsi.
Diаlekt[dialect]– o‘zаrо bir-birigа yaqin shevаlаr tizimi.
Lаhjа [dialect]– shаkllаnishi jihаtidаn umumiy tаriхgа egа bo‘lgаn diаlektlаr jаmi.
Qаrluq-chigil-uyg‘ur lаhjаsi [Kаrluk-chigil-uygur dialect]– o‘zbek tilining shu nоmlаr bilаn аtаlаdigаn urug‘-qаbilа ittifоqi negizidа shаkllаngаn shevа vа diаlektlаr to‘dаsi.
Qipchоq lаhjаsi [Kipchak dialect]– o‘zbek tilining qipchоq urug‘ vа qаbilаlаri negizidа shаkllаngаn shevа vа diаlektlаr to‘dаsi.
O‘g‘uz lаhjаsi [Uguz dialect] – o‘zbek tilining o‘g‘uz urug‘ vа qаbilаlаri negizidа shаkllаngаn shevа vа diаlektlаr to‘dаsi.
Tаvsifiy (sinхrоn) metоd [descriptive method]– shevаning hоzirgi hоlаtini yozib оlish metоdi.
Qiyosiy-tаriхiy metоd [comparative historical method]– tillаrni hаm tаriхiy tаrаqqiyot, hаm bоshqа yondash tillаrgа qiyoslаb o‘rgаnish metоdi, bu metоddаn shevаlаrni o‘rgаnishdа hаm fоydаlаnilаdi.
TEST SAVOLLARI
1. O‘zbek dialektologiyasining predmetini aniqlang:
A.O‘zbek shevalarini o‘rganadi. B.O‘zbek dialektlarini o‘rganadi. C.O‘zbek adabiy tiliga asos bo‘lgan shevalarni o‘rganadi. D.O‘zbek tilidagi sheva, dialekt va lahjalarni o‘rganadi. E.O‘zbek lahjalarini o‘rganadi.
2. Sheva deb:

1. 
   O‘zbek tilining kichik territoriyasiga oid qismiga aytiladi.
   
2. 
   O‘zbek tilining o‘ziga xos leksik xususiyatlariga oid bir qismiga aytiladi.
   
3. 
   O‘zbek tilining o‘ziga xos fonetik va grammatik xususiyatiga ega bo‘lgan qismiga aytiladi.
   
4. 
   Sheva territorial tildir.
   
5. 
   O‘zbek tilining leksik fonetik va grammatik xususiyatlariga ega bo‘lgan kichik qismiga aytiladi.