1. Topshiriq. Matnni ifodali o`qing va rus tiliga tarjima qiling.Faol so’z va iboralarni aniqlang .
A.Navoiy- o`zbek adabiy tilining asoschisi.
Xondamirning ta`biri bilan aytganda, Alisher Navoiy yosh bolalik davrining avvalidan hayotining oxirigacha fayzli va barakali vaqtining ko`p qismini ilm-fan va san`at tahsiliga sarf qildi. Jumladan, o`zbek adabiyotining to`la ravishda shakllanib yetishi va taraqqiyot bevosita bobokalonimizning nomi bilan bog`liqdir. Ma`lum ma`noda uni o`zbek adabiy tilining asoschisi deb ham tan olinadi. Nafaqat adabiy til taraqqiyoti balki, uning davlat tili darajasiga ko`tarilishiga ham Navoiyning xizmatlari beqiyosdir.
Buyuk Alisherning "Xamsa", "Xazoyinul maoniy" singari shoh asarlarining yozilishi ona tili uchun kurashdagi amaliy ishlardan biridir. Ona tilimizga oid ilmiy-nazariy fikr mulohazalar uning barcha asarlarida, ayniqsa "Muhokamatul lug`atayin" asarida yaqqol ko`zga tashlanadi.
Lug’at
adabiy tili - литературный язык
ta`biri - выражение ; формулировка
ilm-fan va san`at - наука и искусство
fikr - мысль
yaqqol - ясный, очевидный, явный
2.Topshiriq. Matnni o`qing, O`zbekiston Respublikasining Davlat tili haqida o`z munosabatlaringizni bildiring.Matnning annotatsiyasini yozing.
Til-to`lqinlari mavj urgan daryo. Til tabiatan tanho bir kuchki, u cho`g` olovni muzga, muzni esa olovga aylantira oladi. Til-sehrgar, sehrlovchi vosita. O`zbek tilini qunt bilan o`rgangan kishilargina uning serviqor qudratini bilib oladilar. Har bir xalqning tili o`ziga aziz. Shoirlar, faylasuflar til haqidagi ta`rifu tavsiflaridan ko`ngillarga nur yuguradi, uning mag`ziga yetishga intilsangiz hayot yanada ma'noli, maqsadli, go`zal va shirin bolib qoladi. Kimdir uni onaga o`xshatsa boshqa birov vatan qadar ulug` biladi. Dunyoga kelgan chaqaloq ham ona allasini o`zbek tiliga eshitadi. Men esa shu o`rinda atoqli shoirimiz Omon Matjoning bir rivoyat asosida yozilgan "Alla" nomli mo`jazgina asarini eslagim keladi...
Qadim zamonlarda Xorazm tomonlarda bo’yi yetgan qiz Roziya o`zga yurtdan kelgan yugitga ko`ngil qo`yibdi. Ota-ona bu yo`ldan qaytarishga qancha urinmasin, qiz ahdida qat`iy turibdi. Noilojlikdan Roziya uzoq yurtga uzatilibdi. Biroq ona nuridiydasiga iltijo qilibdi: baxtli bo'1, yakka-yu yagona o`tinchim shuki, farzandlaringga hech qachon alla aytma, aytsang, butun umr norozi ketaman. Roziya o`g`il koribdi. Onasining aytganiga amal qilibdi. Afsuski, ko`p o`tmay o`g`lini tuproqqa topshiribdi. Taqdir unga yana o`g`il ato qilibdi. Sho`rlik kelinchak ona ilinjini unutolmabdi. Afsus bu farzandni ham tuproqqa topshiribdi. Manglayiga yana o`g`il bitibdi. Vodarig`, u ham kundan-kunga sarg`ayib, umidlariga tahlika tushibdi. Shunda Roziya onasiga bergan vadasidan voz kechib, ichiga to`lib-toshib ketgan dardlarini qo`shiqqa solib, jigargo`shasiga alla kuylabdi. O`g`li sekin-asta kuchga kirib, ko`p o`tmay batamom sogayib ketibdi. Biroq endi Roziyaning o`zi alla aytgani sayin olisda qolgan Vatanini, ota-onalari, yaqinlarini yonib kuyib sog`inadigan, soginchlarda o`rtanadigan bo`lib qolibdi. Sho`rlik volidai mukarramasini yanada chuqurroq tushunibdi.
O`zbekiston Respublikasining Davlat tili haqidagi qonunning qabul qilinishi hech mubolag`asiz o`zbek xalqi taqdiridagi hodisadir. Bu qonun o`zbek xalqi, millati umrini uzaytiradigan, tarixiy taqdirini mustahkamlashda xizmat qiladigan qaror bo`ldi.
Dunyoning 20dan orliq rivojlangan mamlakatlarida o`zbek tilining o`qitilishi yetakchi oily o`quv yurtlari o`quv dasturiga kiritilganligj, tarixiy shoh asarlarimiz dunyoning kopgina tillariga tarjima qilinishi va jahon adabiyoti durdonalari qatoridan o`rin olganligi o`zbek tilining qanchalik olamshumul ahamiyatga ega ekanligidan dalolat beradi.
Lug’at
Alla - колыбельная песня
mustaqillik - независимось
e`tibor - внимание
mustahkamlamoq - укреплять
kamchilik - недостаток
muammo - проблема
rivoyat - предание
hodisa - событие
yetakchi - ведущий,руководящий
Do'stlaringiz bilan baham: |