|
o’zbekiston respublikasi oliy va o’rta
maxsus TA’lim vazirligi
SAIDOVA ROXAT MUSAYEVNA
O` Z B E K T I L I
“5340200 Menejment va 5140900-Kasbiy ta’limi(iqtisod)” yo’nalishlari uchun o’zbek tili fanidan o’quv qo’llanma
“5340200 Menejment va 5140900-Kasbiy ta’limi(iqtisod)” yo’nalishlari uchun o’zbek tili fanidan o’quv qo’llanma
Taqrizchilar: S.N.Nayimov
Buxoro oziq-ovqat va yengil sanoat texnologiyasi instituti "Tillar" kafedrasi mudiri, filologiya fanlari nomzodi dotsent.
B.E.Qilichev
Buxoro Davlat Universiteti, O’zbek tilshunosligi kafedrasi mudiri
Filologiya fanlari nomzodi, dotsent.
S o` z b o sh I
Til - millatning asosiy belgilaridan biri. Dunyoda xalqlar ko’p. Lekin har bir xalq, avvalo, o’z tili, milliy urf-odati va an`analari, o’ziga xos turmush tarzi bilan ajralib turadi. Binobarin, xalqning, millatning o’zligini namoyon qilishda o’zbek tilning o’rni va ahamiyati beqiyosdir.
O’zbek xalqi asrlar davomida dunyo sivilizatsiyasiga, umumbashariy qadriyatlar rivojiga ulkan hissa qo’shib kelmoqda. Bunda o’zbek tilimizning xizmati katta. Chunki bu til bo’lmasa, Mahmud Qoshg’ariyning "Devoni lugatit-turk kitobi, Ahmad Yassaviy hikmatlari, Alisher Navoiy "Xamsa"si, Bobir Mirzoning "Boburnoma"si, Cho’lpon va Abdulla Oripovning o’tli she`riyati yaratilmagan bo’lardi. Shuning uchun ona tilimiz millatimiz timsoliga aylanib ketgan.
O’zbek tili ezgu fazilatlar, yuksak tuyg’ular manbaidir. U inson kamolotida betakror o’rin tutadi. Inson uchun hayotiy zarur bilim va tushunchalar mana shu til vositasida ongu shuurimizga singadi, odobu axloqimiz, fe`l atvorimiz manna shu tilda berilgan o’git va nasihatlar asosida shakllanadi. Ayniqsa, inson tafakkurining shakllanishi bevosita til bilan bogliq. Biz tilni bilganimiz sayin dunyoni ham bilib boramiz, fikrimiz o’sadi, ongimiz yuksaladi. Shu bois buyuk shoir mutafakkir bobomiz Alisher Navoiy til insonni hayvondan farqlab turadigan ne`mat ekanini ta`kidlab o’tgan .
“Kadrlar tayyorlash milliy dasturi ”talablari asosida oily o’quv yurtlarining rusiyzabon guruh talabalari uchun mo’ljallangan ushbu o’quv qo’llanma O`zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi ijtimoiy kompleksining maxsus metodologik komissiyasi bayonnomasi va O’zbekiston Respublikasi Oliy va o`rta maxsus, ta`limi vazirligi , oliy o’quv yurtlarining ilmiy –uslubiy birlashmalari faoliyatini Muvofiqlashtiruvchi Kengash Prezidiumining 2003 –yil 15 –fevraldagi majlisi qarori bilan tavsiya etilgan o`zbek tili fanidan namunaviy dastur asosida bakalavr yo`nalishi bo’yicha tuzildi. O’quv qo’llanmaning asosiy vazifasi talabalarga shu kursdan amaliy bilim va malaka hosil qilishda ko’maklashishdir.
O’zbek tili fanidan o’quv qo’llanma texnikaviy oily o’quv yurtlarining iqtisod yo’nalishlari uchun mo’ljallangan bo’lib , u bakalavr tayyorlash davlat standartlari asosida yozilgan.
Usbu o’quv qo’llanmada berilgan materiallar o’zaro chambarchas bo’g’langan to’rt qismdan iborat. Birinchi qismda talabalarga dasturda ko'zda tutilgan materialni o'rgatish, shu materialga mos bo'lgan mutaxassislikka doir matnlar orqali og`zaki va yozma nutq ko'nikmalarini shakillantirish hamda o’z sohasi bo’yicha ma’lum bilimga ega bo’lish maqsad qilindi, shunindek, o’zbek tilining leksik va grammatik qurilishiga doir nazariy ma’lumotlar berildi.Ikkinchi qismda talabalarga aqliy va estetik tarbiya berish maqsadida matnlar to’plami, uchinchi qismda talabalarning fan boyicha to’plagan bilimlarini sinash va o’z ustida mustaqil ishlash uchun test topshiriqlari , to’rtinchi qismda talabalarning lug’at boyligini oshirish maqsadida o’zbekcha – ruscha lug’at ham berilgan.
Shuning uchun ham o’quv qo’llanmada topshiriq va mashqlar o'rtasidagi aloqadorlikka alohida e'tibor qaratildi.
O’quv qo’llanmada o`zbek tili grammatikasi, matnlar, mashqlar, topshiriqlar, testlar, maqollar, topishmoqlar ham o`rin olib, u talabalarning nazariy bilimlarini chuqurlashtirish va mustahkamlashni ko`zda tutadi. Texnika oliy o`quv yurtlarining talabalari yuqori malakali mutaxassislar ishlab chiqarish jarayonida va kundalik turmushda o`zbek tilini chuqur va mukammal bilishlari katta ahamiyatga ega. O’quv qo’llanmani tuzishda asosiy e`tibor til materiallari ustida talabalarning o`zlarini ko`proq ishlatishga va izlanishga da’vat etadi.
Ushbu o`zbek tilidan o’quv qo’llanma nafaqat o`zbek tilini ikkinchi til sifatida o`rganayotgan talabalarga, shuningdek, tilimizni chuqur o`rganishga bel bog`lagan boshqa til vakillariga ham xizmat qiladi.O’zbek tili fanidan tuzilgan o’quv qo’llanmaning o’ziga xos tomonlaridan yana biri shundaki, unda rusiyzabon talabalarning o’zbek madaniyati va tiliga bo’lgan qiziqishini, shu orqali o’zbek xalqiga bo’lgan hurmatini oshirishga jiddiy e’tibor berildi, chunki shunday qiziqish va hurmat shakllangan taqdirdagina talabada tilga e’tibor kuchayadi, uni o’rganishga qiziqish paydo bo’ladi. Shuning uchun o’quv qo’llanmada do’stlik, mehnatsevarlik, insonparvarlik, tabiatga muhabbat, ota –onaga hurmat g’oyalarini tarannum etuvchi matnlarga keng o’rin berildi.
O’quv qo’llanmada tanlangan materiallar talabalarga ma’lum bir bilim , badiiy – estetik zavq , izlanuvchanlik bilan birga ta’lim va tarbiya ham beradi.
Muallif
Do'stlaringiz bilan baham: |
