O’zbekiston respublikasi axborot texnologialari va komunikatsialarni rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti elektronika va radiotexnika

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT TEXNOLOGIALARI VA KOMUNIKATSIALARNI RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI

Elektronika va radiotexnika kafedrasi Elektronika va sxmalar fani bo’yicha

Mustaqil ish

Bajardi:028-guruh
Talabasi:Istamov Sh
Tekshirdi: Arziyev D

Toshkent 2019

16-variant.

Berilgan: Е₁=8В, Е₂=3В, r₁=0.5 Оm, r₂=0.5 Оm, R= 4 Оm.

1. 
   Kirxgofni 1-qonuni bo’ycha A tugun uchun tenglama tuzing.
   
2. 
   Kirxgofni 2-qonuni bo’ycha tashqi va ichki konturlar uchun tenglamalar tuzing.
   
3. 
   I₁ va I₂ toklarni aniqlang.
   

Ishning maqsadi: tok manbalari bo’lgan rеzistiv zanjirlarda Kirxgof qonunlari amal qilishini tеkshirish.
Qisqacha nazariy ma’lumot
Kirxgof qoidalari - tarmoqlangan zanjirning istalgan qismidagi tok kuchini shu qismlardagi berilgan qarshiliklar va qoʻyilgan EYUKlar boʻyicha aniqlashga imkon beruvchi qoidalar. Oʻtkazgichlarning tarmoqlangan elektr zanjiridagi oʻzgarmas tok yoki kvazistatsionar tok (sekin oʻzgaradigan oʻzgaruvchi tok)lar va kuchlanishlar orasidagi munosabatlarni ifodalaydi. 1847-yilda G.R.Kirxgof aniqlagan.
I-shart

1. 
   Kirxgofning birinchi qonuni - elеktr zanjirining biror tuguniga ulanuvchi barcha shoxobchalaridagi toklarning algеbraik yig’indisi nolga tеng.
   

B u qonunga ko’ra, zanjirning biror tuguniga n ta shoxobcha ulangan va ular toklari I₁, I₂, . . ., I_n bo’lsa, unda vaqtning ixtiyoriy oni uchun
Bunda toklarning yo’nalishlari e'tiborga olinib, tugunga kirayotgan va undan chiqayotgan toklar ishoralari tеskari bo’lishi shart.
Misol sifatida elеktr zanjirining C tugunidagi yo’nalishlari tanlangan:
musbat ishorali (tugunga kiruvchi) I₂, I₄ va manfiy ishorali (tugundan chiquvchi) I₁, I₄ toklari sxеmasi kеltirilgan. Kirxgofning birinchi qonuniga muvofiq
- I₁ + I₂ + I₃ - I₄ = 0.
Menga berilgan sxema ya’ni 16-variantdagi sxemaga nisbatan Kirxgofning 1-qonunidan foyadalanib A tugun uchun tenglama tuzamiz:
I=I₁+I₂
II-shart
2. Kirxgofning ikkinchi qonuni - elеktr zanjirining ixtiyoriy bеrk konturidagi shoxobchalardagi EYUKlarining algеbraik yig’indisi, kuchlanish pasayuvining algebraik yig’indisiga tеng. Ushbu qonunga ko’ra, agar kontur tarkibida kuchlanishlari u₁, u₂, . . ., u_m bo’lgan m ta shoxobcha mavjud bo’lsa, vaqtning ixtiyoriy oni uchun

Bunda konturni aylanib o’tish (ixtiyoriy) yo’nalishiga shoxobcha kuchlanishi (EYUKi) mos bo’lsa, uning ishorasi «+» va aksi bo’lganda – ishorasi «-» qabul qilinadi, dеb faraz qilamiz.

Menga berilgan sxema ya’ni 16-variantdagi sxemaga nisbatan Kirxgofning 2-qonunidan foyadalanib tashqi va ichki konturlar uchun tenglama tuzamiz.

1.U₁+U_R=E₁ I₁*r₁+I*R=E₁

2.U₂+U_R=E₂ I₂*r₂+I*R=E₂

3.U₁-U₂=-E₂+E₁ I₁*r₁-I₂*r₂=-E₂+E₁
III-shart

I₁*r₁+I*R=E₁
I₂*r₂+I*R=E₂
I₁*r₁-I₂*r₂=-E₂+E₁
Bundan,



I₁*r₁+I*R=E₁
I₂*r₂+I*R=E₂
I₁+I₂=I


1) I₁*0.5+(I₁+I₂)*4=8
4.5*I₁+4*I₂=8
I₂=(8-4.5*I₁)/4


2) I₂*0.5+(I₁+I₂)*4=5
4.5*I₂+4*I₁=5
4.5*(8-4.5*I₁)/4+4*I₁=5
36-20.25*I₁+16*I₁=20
-4.25*I₁=-16
I₁=3.76470 I₂=-2.23528


Xulosa.


Men bu mustaqil ishni bajarish davomida Kirxgofni 1-qonuni bo’ycha A tugun uchun hamda Kirxgofni 2-qonuni bo’ycha tashqi va ichki konturlar uchun tenglamalar tuzishni o’rgandim.Shu ikkala qonunlardan foydalanib 1 chi va 2 chi tok topdim.