O‘zbekiston respublikasi axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti kafedra: Ma’lumotlar ombori Fan: Ma’lumotlar ombori laboratoriya ishi №1

Uslubiy ko`rsatmalar:SQL tilida shart ifodalarini tuzish uchun solishtirish va mantiqiy operatorlardan tashqari yana bir qator maxsus operatorlar qo‗llaniladi. Bu operatorlar dasturlash tillarida mavjud emas. Bu operatolar:

Operator	Ta`rifi
=	teng
>	katta
<	kichik
>=	katta yoki teng
<=	kichik yoki teng
<>	teng emas
IN	biror qiymatlar to‗plamiga tegishliligini tekshirish
BETWEEN	biror qiymatlar diapozoniga tegishliligini tekshirish
LIKE	namuna bilan mosligini tekshirish
IS NULL	qiymat mavjudmasligini tekshirish
NOT	Mantiqiy inkor operatori
AND	VA mantiqiy operatori
OR	YOKI mantiqiy operatori

Misol: Imtihonlarda kamida bitta 2 yoki 3 baho olgan talabalarni identifikatorini tanlab chiqarish so`rovi.
SELECT id_st, mark
FROM mark_st
WHERE mark IN (2,3)
BETWEEN amali maydon qiymatini berilgan intervalga kirganligini tekshirish uchun ishlatiladi. Yuqoridagi natijani BETWEEN operatoridan foydalanib olish mumkin:
SELECT id_st, mark
FROM mark_st
WHERE mark BETWEEN 2 AND 3
Birorta xam 2, 3 olmagan talaba haqidagi ma‘lumotlar olish uchun NOT IN yoki NOT BETWEEN ishlatiladi.
Misol: Familiyalari A xarfi bilan boshlanuvchi talabalar ro‘yxatini tanlab olish.
Bunday xolatda LIKE operatoridan foydalanish qulay hisoblanadi. LIKE operatori faqat simvolli maydonlar uchun qo‗llaniladi va maydon qiymati operatorda ko‗rsatilgan namunaga mosligini tekshirish imkonini yaratadi. Namuna quyidagi maxsus simvollardan tashkil topadi:
• _ (tagiga chizish belgisi) – bitta ixtiyoriy simvolni bildiradi;
• % (foiz belgisi) – ixtiyoriy miqdordagi simvollar ketma – ketligini bildiradi.


SELECT id_st, surname
FROM student
WHERE surname LIKE 'A%'
Ishni bajarish
Oldingi laboratoriya ishlarida bajargan, foydalangan jadvallarimizdan foydalanishda davom etamiz. Quyida ushbu laboratoriya ishiga tegishli buyruqlar yordamida ma’lumotlar ustida amallar bajaramiz












Yuqoridagi rasmlarda biz mantiqiy amallarni standard AND, OR, NOT amallari yordamida shart asosida qo’lladik. Ushbu amallar bizga ma’lumotlarni o’qishda, ularni o’zgartirishda hamda o’chirib yuborishda juda qo’l keladi. Demak, shart bo’yicha tekshirish dasturlashning ham asosiy jihatlaridan biri bo’lib, shu bilan birga ma’lumotlar bazasida ham muhim o’ringa ega.Shunday ekan biz ma’lumotlar bazasida mukammal ishlay oladigan AT mutaxassisi bo’lishimiz uchun ushbu amallarni bajarishni bilishimiz lozim.