O‘zbekiston respublikasi axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti kafedra: Ma’lumotlar ombori Fan: Ma’lumotlar ombori laboratoriya ishi №1

SQL tili quyidagi tarkibiy qismlardan iborat:
DDL ( Mа‘lumоtlаrni Tа‘riflаsh Tili ) - ANSI dаma‘lumotlar sxemаsini tа‘riflаsh tili, оb‘ektlаrni (jаdvаllаr, indekslаr, tаsаvirlаr vаhоkаzо) yarаtuvchi buyruqlar to‘plamidan ibоrаt.
DML (Mа‘lumоtlаrni O’zgаrtirish Tili) - bu iхtiyoriy dаqiqаdаjаdvаllаrdаqаndаy qiymаtlаr sаqlаnishini аniqlоvchi buyruqlar mаjmuаsidir.
DCL (Mа‘lumоtlаrni Bоshqаrish Tili) fоydаlаnuvchigаaniq оb‘ektlаrga tа‘sir o‗tkаzishgаruхsаt berish yoki bermаslikni аniqlоvchi buyruqlardаn ibоrаt.


DDL tilining asosiy komandalari:
CREATE – yangi jadval hosil qilish uchun ishlatiladi. Quyidagi ko‘rinishda yoziladi:
CREATE TABLE ( ustun_nomi va toifasi, … );
ALTER – jadvalga o‘zgartirish kiritish uchun ishlatiladi. Bu buyruq jadvalga yangi ustunlar qo'shish, ustunlarni o'chirish, ustunlar kattaligini o'zgartirish, hamda cheklanishlarni qo'shish va olib tashlash imkoniyatlariga ega. Bu buyruq ANSI standarti qismi emas, shuning uchun har xil tizimlarda har xil imkoniyatlarga ega. Misol uchun jadvalga ustun qo‘shish buyrug‘i sintaksisi quyidagicha:


ALTER TABLE ADD
;
DROP - jadvalni o‘chirish buyrug‘i. Jadvalni o'chirish imkoniga ega bo‘lish uchun, jadval egasi (ya‘ni yaratuvchisi) bo‘lshingiz kerak. Faqat bo‗sh jadvalni o'chirish mumkin. Qatorlarga ega bo‘lgan, to‘ldirilgan jadvalni o‗chirish mumkin emas, ya‘ni jadval o‗chirishdan oldin tozalangan bo‘lshi kerak. Jadvalni o'chirish buyrug'i quyidagi ko‗rinishga ega:
DROP TABLE ;
Ishni bajarish.
“Xodimlar” jadvalini create table buyrug’I asosida yaratib olamiz. Bizga jadval muvaffaqiyatli yaratilganligi haqida xabar chiqdi. Demak to’g’ri amalga oshirdik

Ushbu yaratilgan xodimlar jadvaliga insert buyrug’I yordamida bir nechta ma’lumotlarni kiritib ko’ramiz. Bizga quyidagi ekran tasvirida ma’lumotlar to’g’ri qo’shilganligi haqida xabar chiqdi

Endigi navbat esa kiritilgan ma’lumotlarni bazadan select buyrug’I yordamida o’qib olishdan iborat. Bizdagi natija esa a’lo. Bu haqida o’ng tomon pastdagi “Succesfully run…” bildirishnomasidan ham ko’rishmiz mumkin. Shu tariqa bizga berilgan jadvallardan bir nechtasini yaratib unga ma’lumot kiritib so’ngra esa o’qishni amalda bajarib ko’ramiz

Quyidagi rasmlarda esa “Joriy yil hisoboti” jadvalini yaratish va unga malumot kiritib o’qib olish bo’yicha bajarilgan ishlar




Xuddi shunday “Jarimalar” jadvalini ham ko’rib chiqamiz.




“Jarimalar” jadvaliga o’zgartirish kiritishni quyidagi rasmda amalga oshirdik. Bu ALTER TABLE buyrug’I yordamida amalga oshiriladi. Bizga muvaffaqiyatli bajarilgani haqida xabar chiqdi. Demak jadval o’zgartirilgan

Qolgan jadvallar ham birin ketin shu tartibda amalga oshiriladi. Biz jadvalni o’chirishni ko’rib chiqamiz. Jadvalni o’chirish juda xavfli jarayon hisoblanadi. Uni o’chirishdan oldin biz uni aniq kerakmasligiga yoki undagi ma’lumotlar boshqa joyda saqlanganligiga amin bo’lishimiz lozim. Quyida biz jadvalni drop amali yordamida o’chirishni ko’rib chiqamiz. Bizga muvaffaqiyatli bajarilganligi haqida xabar chiqdi. Demak, jadval butunlay o’chib ketdi