O’zbekiston respublikasi navoiy kon-metallurgiya kombinati navoiy davlat konchilik instituti «Sifatni boshqarishning statistik usullari»

Darsning maqsadi: Sifatli ma'lumotlarni tahlil qilish va qayta ishlash uchun oddiy statistik usullarni qo'llashni amalda o'rganish.

Umumiy nazariy ma'lumotlar
Sochilish diagrammasi
Sochilish diagrammasi ikki turdagi tegishli ma'lumotlarning o'zaro bog'liqligini ko'rsatadi va ularning aloqalarini tasdiqlaydi. Ushbu ikki turdagi ma'lumotlar sifat tavsifi va unga ta'sir etuvchi omil, ikki xil sifat xususiyatlari, bitta sifat xususiyatiga ta'sir qiluvchi ikkita omil va boshqalar bo'lishi mumkin.
Sochilish diagrammasi uchun kamida 30 (x, y) ma'lumotlar juftligi kerak. X va y o'qlari ish qismlarining uzunligi taxminan bir xil bo'lishi uchun qurilgan. Diagrammada punktlar (x, y), diagramma nomi, shuningdek vaqt oralig'i, ma'lumotlar juftliklari soni, o'qlarning nomlari, to'liq ism, ijrochining pozitsiyasi va boshqalar qo'llaniladi. Asosiy guruhdan uzoq bo'lgan nuqtalar ustun bo'lib, chiqarib tashlanadi
Nuqta klasterlarining turli xil variantlari mavjud. Bog'anish mustahkamligini aniqlash uchun quyidagi formula yordamida korrelyatsiya koeffitsientini hisoblash foydalidir:

Korrelyatsiya koeffitsienti faqat qiymatlar o'rtasida chiziqli bog'liqlik mavjud bo'lganda qo'llaniladi. r ning qiymati –1 dan +1 gacha. Agar r 1 ga yaqin bo'lsa, kuchli musbat korrelyatsiya mavjud (ma'lumotlar qatorlari orasidagi kuchli bog'liqlik). Agar r –1 ga yaqin bo'lsa, kuchli manfiy korrelyatsiya mavjud. r 0 ga yaqin bo'lsa, korrelyatsiya zaif (yo'q). Agar r 0.6 ga yaqin bo'lsa (yoki -0.6), korrelyatsiya mavjud deb hisoblanadi.
Nuqtalarni joylashtirishn ing xarakterli sxemasi 1-rasmda keltirilgan.

1-rasm. Sochilish diagrammasidagi nuqta klasterlarining tipik variantlari
Korrelyatsiya koeffitsientining ishonchliligini baholash mumkin. Buning uchun uning o'rtacha xatosini formula bo'yicha hisoblash zarur.

n - qiymatlar soni. r/mr  3 bo'lsa, korrelyatsiya koeffitsienti ishonchli hisoblanadi, ya'ni, bog’lanish isbotlangan. r/mr < 3 da munosabatlar ishonchsizdir.