O‘zbеkistоn rеspublikаsi оliy vа o‘rtа mахsus tа’lim vаzirligi farg’ona davlat univеrsitеti

Ijtimoiy pedagog tomonidan qo`llaniladigan asosiy metodlar tasnifi

Metodlar
Ijtimoiy ish	Psixologik	pedagogik
Ijtimoiy diagnostika Metodlari Intervyu Monitoring Ijtimoiy so`rov Ekspertiza Biografik metod Ijtimoiy profilaktika metodlari	Psixotashxisli Intellekt va kobiliyatlar testlari SHaxsiy so`rovnomalar Loixaviy testlar Rasmli testlar Sotsimetriya Psixokorrektsion metodlar O`yin terapiyasi	Tashqiliy Pedagogik eksperiment Pedagogik tashxis metodlari Pedagogik kuzatuv Tabiiy eksperiment Ta’lim metodlari Ogzaki (xikoya,suxbat, baxs, ma’ruza)
Preventiv metod Ijtimoiy davolash Sotsiodrama Ko`llab-kuvvatlash Ijtimoiy nazorat metodlari Ijtimoiy nazorat Ijtimoiy vasiylik Ijtimoiy tibbiy gamxo`rlik Ijtimoiy xizmat ko`rsatish Ijtimoiy reabilitatsiya metodlari Mexnat terapiyasi Gurux terapiyasi Makom o`zgarishi Inkiroz kelishi Ijtimoiy iktisodiy metodlar Imtiyoz metodlari Kompensatsiya metodlari Ijtimoiy patronaj Tibbiy patronaj Ijtimoiy iktisodiy choralar Tashqiliy metodlar Reglamentlashtirish Normalashtirish Tankid Ijro nazorati	Tajriba ijtimoiy psixologik trening Xulk-atvor treningi Psixologik maslaxat berish metodlari Empatik tinglash SHarxlash Identifikatsiya Fasilitatsiya Gipotezalarni ilgari surish Psixoterapiya metodlari Suggestil O`z-o`zini ishontirish Ratsionallashuv Psixotaxlil Tranzakt taxlil Gurux terapiyasi Xulk-atvor terapiyasi Oilaviy psixoterapiya	Ko`rgazmali (namoyish, darslik bilan ishlash) Amaliy(mashklar,laboratoriya ishlari, didaktik o`yinlar, ijodiy topshiriqlar, muammoli vaziyatlar) Tarbiya metodlari Namuna Ishontirish O`kitish Jazolash Maktash Mashk Istikbol O`yin Ishonch Muvaffakiyat O`z-o`zini tarbiyalash

Ishontirish metodi jamiyatda kabul qilingan meyorlarni bola xulki va faoliyoti motivlariga ko`chirishga yordam berib, e’tikodni shakllantiradi.
E’tiqod - bu bolaning ma’naviy bilimlarining xakikiyligi va adolatliliga kat’iy ishonch bo`lib, u shaxsning axlokiy faoliyatga va xarakatga ichki xoxishidir. E’tikod - bu muayyan xarakatning zarurligi va to`griligini tushuntirish va isbotlashdir. Ishontirish jarayonida ijtimoiy pedagog bolaning ongi, xis - tuygulari va irodasiga ta’sir o`tkazadi. Ishontirish metodi maqsadga erishishi uchun bolalarning psixologik xususiyatlarini, ularning xulki va kizikishlarini, shaxsiy tojribasini xisobga olishi zarur.

Mavzu yuzasidan savollar:

1.Ijtimoiy pedagogik tadqiqot metodlarini sanab bering?
2.Ijtimoiy ish yo’nalishlari nomini ayting?
3.Ijtimoiy reablitatsion metodlarni sanab bering


17-Mavzu: O’zbekistonda faoliyat olib boruvichi ijtimoiy-reabilitatsion muassasalar.
REJA:
1. Mustaqillik yillarida ijtimoiy-reabilitatsion muassasalarning tubdan yangilanishi.
2. Bolalar va o`smirlarga yordam ko`rsatish majmuasining umumiy kontseptsiyasi.
3. Bolalar va o`smirlarga yordam ko`rsatish xizmati strukturasi va tuzilishining tamoyillari.
4. Ta’lim tizimidagi hududiy reabilitatsiya xizmati.
5. O’zbekistonda SOS – bolalar mahallasining faoliyati.
Maxsus statistika va sotsiologik tadqiqotlar shuni ko`rsatadiki, ko`pgina mamlakatlarda bolalar va o`smirlar og`ir axvolda yashayotgan bo`lib, bunday og`ir ahvol, nochorlik ularning: - psixologik va fiziologik sog`ligining pasayib ketishida, haq-huquqlarining buzilishida, ularga nisbatan kuch, zo`ravonlik ishlatilishida, alohida pedagogik faoliyat, xizmat ko`rsatish talab etiladigan, shuningdek, ijtimoiy kelib chiqishi past tabaqa oilalarning farzandlarini maktablardan siqib chiqarilishida, bunday bolalar va o`smirlarni ish bilan ta’minlash, joylashtirishda umumdavlat tizimining yo`lga qo`yilmaganida, aqliy jihatdan orqada kolgan, jismonan ojiz va zaif bolalar hamda o`smirlarni o`qitish, ular bilan korrektsion ish olib borish, ish bilan ta’minlash muammolarining davlat organlari, progressiv jamoatchilik tomonidan nazardan chetda qoldirilganligida namoyon bo`lmoqda.
Mana shu kabi dolzarb muammolarning davlat miqyosida hal etilmaganligi balog`atga yetmagan yetim, qarovsiz, aqliy jihatdan orqada kolgan bolalar va o`smirlar o`rtasida jinoyatchilikning ortib borishiga sabab bo`lmoqda. SHu sababli: - Bolalar va o`smir yoshlarning ijtimoiy hayotini, ularning ichki ma’naviy dunyosini soglamlashtirishga oid chora va tadbirlarni zudlik bilan amalga oshirmoq kerak. Buning uchun esa: 1. bolalar va o`smirlar rivojlanishining buzilish sabablarini aniqlash, ularga pedagogik, psixologik, tibbiy yordam berishning usul va vositalarini belgilab olib, amalda bajarilishini yo`lga qo`yish. 2. Normal bola va o`smir shaxsini rivojlantirishga qaratilgan tarbiya va ta’lim jarayonini adekvat taxlil etish lozim.
Voyaga yetmagan yoshlarning aqliy, jismoniy va psixologik jihatdan orqada kolishini bartaraf etish faqatgina jamiyatni (iqtisodiy, ma’naviy va siesiy) sog`lomlashtirish va umuminsoniy qadriyatlar asosida shaxsni rivojlantirishni ta’minlaydigan tarbiya va ta’lim berish tizimini yaratish asosida amalga oshiriladi. Bunda eng asosiy vazifalardan biri bolalar va o`smirlarga yordam ko`rsatish tizimini tubdan isloh qilishdir. Bu tizim bolalar va o`smirlarning ma’naviy-axlokiy sogligini, konstitutsion haqhuquqlarini ximoya qilishga qaratiladi. Bulardan biri bolalar huquqini ximoya qilish haqidagi Konventsiyadir.
Bolalar va o`smirlarga yordam ko`rsatish xizmati strukturasi va tuzilishining tamoyillari. Yordam ko`rsatishning reabilitatsion xizmati bolalar va o`smirlarga ijtimoiy - huquqiy, psixologik, tibbiy va pedagogik jihatdan qo`llab quvvatlashni ta’minlashga qaratilgandir. Bu xizmat ularning : a) turmush sharoiti va tarbiyasini jadallashtirishga ko`mak berishi orqali, b). shaxsiy mol mulkka egalik huquqlarini himoya qilish orqali, v). voyaga yetmagan yoki estremal holatlarga tushgan, sharoiti og`ir oila farzandlariga turli xilda yordam berish orqali, g). qaltis guruxdagi oilalar va voyaga yetmaganlarga yordam berish orqali, d). kashandachilikka ruju qo`ygan oilalarning, ekstremal holatlarning qurboni bo`lgan yoki ota-onasiz qolgan voyaga yetmagan bolalarga turli xil yordam berish orqali amalga oshiriladi.