O’zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta maxsus ta'lim vazirligi Buxoro davlat universiteti Pedagogika va jismoniy madaniyat fakulteti Til nazariyasi va metodikasi kafedrasi Sobit Avezov, Tavakkal Choriyev

"Uchinchi mingyillikning bolasi" 
tayanch dasturida aniq ko’rsatilgan. Kichik va o’rta guruhlarda 
mashg’ulot 20 daqiqa, katta va tayyorolov guruhlarda esa 25-35 
daqiqagacha olib boriladi. Har bir mashg’ulot uchun tanlangan nutq 
o’stirish topshiriqlari haftalik ish rejasining yuzaga keltiradi. Bir 
mashg’ulotda nutq o’stirishning har xil ta'lim metodlaridan 
foydalaniladi. Unda mashg’ulot mazmuni, didaktik talablari va 
mavzuning bolalar dunyoqarashiga mosligi tarbiyachi tomonidan 
doimiy tarzda nazorat qilinadi. Ish rejasida mavzuning uzviyligi, 
murakkab harakat, bolalar diqqati qat'iy hisobga olinadi. Mashg’ulot 
oxirida esa materiallarning takrorlash, keng ko’rgazmalilik va bolalar 
his-tuyg’usi faolligi aniq belgilanib boriladi. 
Mashg’ulotning qurilishi va uning mazmundorligi, saviyasi, 
hozirgi davr milliy istiqlol foyrasi asosida shakllantirilganligiga alohida 
e'tibor qilinadi. Mashg’ulot jarayonida, ayniqsa, qayta hikoyalashda 
tanlangan asari bolalar tasavvuri va ularning hayotiy tajribalariga 
moslanganligi nazarda tutilib, voqeiylikka mos har xil ko’rgazma
qurollar: rasm, predmetlar va musiqalardan foydalaniladi.
Tarbiyachi nafaqat haftalik ish rejasi, balki shu reja orqali oylik va 
yillik ish rejasini ham belgilaydi.
Yil boshida ko’pincha yengil materiallar (maishiy ob'ektlar va 
daliliy hikoyalar) keltiradi. Materiallarni o’rganish jarayonida esa, 
fasllar bilan o’zaro bog’liq (tabiat, kiyim) an'anaviy taqvim bayramlari 
sanalarga mos mavzular tanlanadi. Materiallarni taqsimlashda uning 
amaliyliligiga va tarbiyachining maqsadiga alohida e'tibor beriladi. 
Mashg’ulot jarayonida takrorlashni ham rejalashtirish muhim o’rin 
egallaydi. Takrorlash nutq o’stirishda dolzarb bo’lib, masalan, tovush 
artiqo’lyatsiyasini 
me'yoriy 
tarbiyalashda 
grammatik 
shakllarni 
o’zlashtirishda muhim ahamiyat kasb etadi. Takrorlashning o’ziga xos 
yo’nalishlari mavjudki, ular turli mashg’ulot tiplari va usulrada olib 
boriladi: birinchi navbatda materialni e'lon qilish; bilim va malakalarni 
mustahkamlash; mustaqil ravishda bilim va tajribalarni namoyish 
etishdan iborat.

---

115
Nutq o’stirish mashg’ulotlarini rejalashtirish kutilmaganda bilim 
va tajribalarni har bir guruhda mos qulaylikda rivojlantirishdan iborat.
Taqvimiy-ta'limiy 
rejada 
nafaqat 
mashg’ulotlar, 
balki 
mashg’ulotdan tashqari ishlar ham rejalashtiriladi. Unda ishning 
shakllari oldindan ko’rib chiqiladi va unga taxminiy tayyorgarlik 
ko’riladi. Mashg’ulotdan tashqari paytdagi ishlarda bolalarning soni, 
sayr, harakatli o’yinlar va mustaqil faoliyatga alohida diqqat qilinadi.