|
Mavzuni mustahkamlash uchun savollar
1. Tarbiyachi faoliyatida taqvimiy-ta'limiy ish rejasi qanday o’rin
to’tadi?
2. Haftalik ish rejasi qanday tuziladi?
3. Oylik ish reja qanday mavzularni o’z ichiga oladi?
4. Reja tuzishda nimalar asosiy vosita sanaladi?
5. Yillik ish rejasi qanday tuziladi?
6. Haftalik, oylik va yillik ish rejalarining o’zaro farqlarini ayting.
116
15-mavzu:
Bog’chda
tarbiyachi,
mudira,
usuliyotchining burch va vazifalari
Reja:
1. Usuliy yordam va uni nazorat qilish.
2. Tarbiyachining keng va ilg’or tajribalari.
3. Tarbiyachining mutaxassislikdan malaka oshirish va ota-onalar
bilan nutq o’stirish ishi bo’yicha tashfiqoti.
4. Ta'lim tizimida bohcha mudiriasi, uslubiyotchi va ularning
faoliyatii.
Asosiy tayanch so’zlar:
Bog’cha mudirasi, usuliyotchi, tarbiyachi, guruhga kirish, nutq
o’stirish bo’yicha tarbiyachi ishning qurilishi, o’zaro mashg’ulotga
kirish, pedagogik yig’ilish, malaka oshirish, bog’cha mudirasi faoliyati,
ilg’or tajriba, noan’anaviy mashg’ulot.
Mavzu
“Til va nutq o’stirish metodikasi fanining maqsad va vazifalari”.
Ma`ruza mashg`ulotning texnologik kartasi
Dars bosqichlari va
vaqti
O'qituvchi
Talaba
1-boqich
Kirish
(5 daqiqa)
1.Ma`ruza
mashg'ulotning
tashkiliy qismini amalga oshiradi,
mavzu(Usuliy yordam va uni
nazorat
qilish.
Tarbiyachining
keng
va
ilg’or
tajribalari.
Tarbiyachining mutaxassislikdan
malaka oshirish va ota-onalar
bilan nutq o’stirish ishi bo’yicha
tashfiqoti. Ta'lim tizimida bohcha
mudiriasi, uslubiyotchi va ularning
faoliyati), maqsadi, rejasini e'lon
qiladi.
1.Eshitadi, yozadi, javob beradi.
.
2-bosqich
Asosiy bosqich
(70 daqiqa)
1.
Mavzu
haqida
tushuncha
beriladi. (1-ilova)
2. Mavzu yuzasidan misollar
keltirib izohlanadi. (2-ilova)
3.Aqliy hujum asosida ma’ruzada
o’rganillgan nazariy bilimlarini
savol – javob orqali aniqlaydi. (3-
ilova)
1. Eshitadi, yozadi,
2.Eshitadi, yozadi, javob beradi,
bajaradi
3. Savollarga javob beradi.
4-bosqich
Yakuniy bosqich
(5 daqiqa)
1.Talabalarni
rag’batlantirish,
baholarni e'lon qilish, uyga vazifa
berish,
mashg’ulotga
yakun
yasash.
2. Adabiyotlar ro`yhatini beradi
1.Eshitadi, yozadi, bilib oladi.
2. Eshitadi yozib oladi.
117
Bolalar bog'chasida metodik ishlar shakli rang-barang va har
xilliligi bilan murakkabdir. Ulardan bir qanchasi pedagogik
yig'ilishlarda ko’rib chiqilishi ham mumkin. Masalan, o’rta guruhlarda
tovush
madaniyatini
shakllantirish
(yarim
yillikda),
yosh
tarbiyachilarning
mutaxassisliklarini
oshirish
yo’llari
namunali
tajribalarni ommalashtirish kabi masalalar ham hisobga olinadi.
Ulardan maqsad bog'cha mudirasining tarbiyachi bilan o’zaro
aloqadorligini
ta'minlab, bolalarning
nutq
o’stirish
jarayonini
rivojlantirishdan iborat.
Tarbiyachining nutq o’stirish faoliyati va undagi yutuqlarni
asosan metodik jihatdan ko’rib chiquvchi, baholovchi shaxs
tarbiyachi-metodistdir. Tarbiyachi-metodist tarbiyachining bu sohadagi
barcha ishlarini to’g'ri anglaydigan, usuliy jihatdan aniq tushunadigan,
yordam bera oladigan hamda pedagogik kengashlarda ilg'or tajribalarini
ommalashtiruvchi shaxs bo’lishi lozim. Tarbiyachi- metodist bu
vazifalarni mashg'ulot jarayonida bajaradi, mashg'ulotning tahlilida
tarbiyachi yutuq va kamchiliklarini izohlab beradi.
Bog'cha muassasasida asosiy rahbar shaxs mudiradir. Mudira ham
har bir pedagogik jarayonni yaxshi anglaydigan, nutq o’stirish
mashg'ulotining mazmun va mohiyatini aniq, ravshan bilishi lozim.
Garchi mudira bog'chaning iqtisodiy muammolari uchun javobgar shaxs
bo’lsa-da, u ham mashg'ulotni kuzatib tahlil etishi, bu sohada
tarbiyachiga amaliy yordam berishi lozim.
Mudira va tarbiyachi-metodist tarbiyachiga quyidagi sharoitlarda
usuliy yordam ko’rsatishi zarur. Masalan, bu ishlar oddiy bo’lsa-da,
mashg'ulot samarasi uchun foydali bo’lgan ishlar: mashg'ulotning
optimal usullarini ko’rsatish, didaktik o’yinlarni tashkil qilish yo’llarini
namoyish etish, adabiy ertaliklar va tadbirlarni o’tkazish uchun zaruriy
materiallar hamda metodik yordam ko’rsatishdan iboratdir. Bundan
tashqari, ular yozma hujjat materiallari: taqvimiy-ta'limiy ish rejasi,
guruhlarda bolalar nutq o’stirish soni va sifatini doimiy kuzatib borish
daftari, ota-onalar bilan ishlash daftarini ham doimiy nazorat qilib
turadilar. Mudiraning muhim ishlaridan yana biri guruhlarda nutq
o’stirish darajasini oshirish maqsadida tarbiyalanuvchilarning kundalik
hayotlarida doimiy xabardorlik: mashg'ulot jarayonini ko’rgazmalilik
bilan
ta'minlash,
ularning
hissiy-ruhiy
kafiyatlarini
ko’tarish,
shuningdek, guruh xonalarida, dahlizlarida zaruriy sharoitlarni
ta'minlashdan ham iboratdir. Shu bilan birgalikda tarbiyachi ishtirokida
guruhlarda bolalar bilan rasm asosida hikoya qilish, uy ishlari haqida
118
suhbat uyushtirish, guruhdagi voqealar asosida so’zlashuvlarni ham
tashkil etishi zarur.
Mudiraning metodik vazifalaridan yana biri tarbiyachi bilan
doimiy tarzda yakka suhbat shaklini uyushtirish, unda guruh ish
rejasidagi yutuq va kamchiliklarni izohlash ham ko’rsatish hisoblanadi.
Nutq o’stirish ishining muhim metodik yo’llaridan biri
tarbiyachilarning mashg'ulotlarga o’zaro qatnashib, maslahatlashuvi
asosiy o’rin egallaydi. Bunda tarbiyachilar bolalarning nutq boyligini
o’stirish, tovush madaniyatini shakllantirish, taqvimiy-ta'limiy ish
rejalarining mavzu jihatdan mosligini va boshqa masalalarni o’zaro
nazorat qiladilar.
Bog'cha ta'limining metodik ishlari yuqori bosqichi pedagogik
yig'ilishdir. Yillik reja asosida mudira yig'ilishni o’tkazish sanasi va kun
tartibi bilan tarbiyachilarni xabardor qiladi. Har bir masala bog'cha
ishida muhim pedagogik vazifalarni qamrab olishi bilan tarbiyachilarni
qoniqtira olishi lozim. Bundan tashqari, pedagogik yig'ilishlarda ilg'or
tarbiyachilarning faoliyatlari o’rgatiladi, tajribalari ommalashtiriladi.
Mudiraning muhim vazifalaridan biri tarbiyachining pedagogik bilim va
tajribalarini doimiy tarzda oshirib borishdir. Ana shu maqsadda
tarbiyachini o’quv-tarbiyaviy va metodik yig'ilishlariga ishtirokini
ta'minlash, xalq ta'limining to’garak, seminarlariga qatnashishiga
erishish uning ixtisoslik bilim doirasini oshirishga xizmat qiladi.
Binobarin, logoped, shifokorlar, bolalar adiblari, kutubxonachi,
boshlang'ich sinf o’qituvchilari, har xil ilg'or soha mutaxassislari bilan
uchrashuvlar tashkil etishi lozim.
Bolalar bog'chasi vazifalaridan yana biri ota-onalar bilan doimiy
tarzda yig'ilish o’tkazishdan iborat. Bu umumiy yig'ilishda bolalarning
nutq o’stirishdagi yutuq va kamchiliklari tahlil etiladi. Ushbu soha
bo’yicha ma'ruzalar, suhbat va maslahatlar uyushtiriladi. Shu bilan birga
ota-onalarga bolalarning nutqini o’stirish, ularning yoshiga mos badiiy
adabiyotlar bilan tanishtirish, nutq o’stirishning malaka va ko’nikmalari
haqida me'yoriy ko’rsatkichlar asosida devoriy ko’rgazmalar
chiqariladi.
Bolalarning nutqini o’stirish jarayoniga mas'ul shaxslardan biri
tuman bolalar bog'chasi usulshunosining ham alohida o’rni bor. Tuman
usulshunosi faoliyati serqirralidir: u tuman xalq ta'limi bo’limiga
bog'chalarda bolalar nutqini o’stirish, bu sohadagi yutuq va
kamchiliklarini tahlil etib, axborot berib turadi. Shuningdek, uning
muhim pedagogik vazifalaridan biri tarbiyachi mashg'ulotlariga
119
qatnashib, nutq o’stirish sohasidagi ishlarga metodik yordam
ko’rsatishdan iboratdir. Agar lozim topsa, usulshunos tarbiyachining
ilg'or metodik tajribalarini aniqlab tuman va viloyat miqyosida targ'ib
etishga layoqatli shaxsdir. Bundan tashqari, usulshunos nutq o’stirish
mashg'ulotlarining muvaffaqiyati uchun mas'ul bo’lib, mashg'ulotning
tashkil etishning nazariy va amaliy yutuqlari uchun zamonaviy, hozirgi
davr ta'lim texnologiyasiga asoslangan yangi metodik qo’llanmalar
bilan tarbiyachini xabardor qilishi hamda ta'minlashi lozim.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
