O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta'lim vazirligi f. I. Xaydarov n. I. Xalilova

Deduktiv xulosa chiqarishda
 umumiy va yakka hukmlardan yakka yoki juz'iy 
hukm  keltirib  chiqariladi.  Misol  uchun  barcha  metallar  elektr  tokini  o’tkazadi. 
Temir metaldir. Demak, temir ham elektr tokini o’tkazadi.  
 
Analogiya  xulosa  chiqarishning
  shunday  shaklidirki,  bunda  biz  ikki 
predmetning  ba'zi  bir  belgilari  o’xshashligiga  qarab,  bu  predmetlarning  boshqa 
belgilarining  o’xshashligi  to’g’risida  xulosa  chiqaramiz.  Analogiya  deb  narsa  va 
hodisalarning  bir-biriga  o’xshash  bo’lgan  ba'zi  belgilariga  qarabgina  hukm 
yuritishdan  iborat  xulosa  chiqarish  shakliga  aytiladi.  Analogik  usulda  chiqarilgan 
xulosa  chin,  taxminiy  hamda  yolg’on  bo’lishi  mumkin.  Fikr  yuritishning  bunday 
shakli  ko’pincha  yosh  bolalarga  xos  xususiyatdir.  Demak,  juz'iy  ikki  yakka 
hukmlarga asoslanib, juz'iy yoki yakka hukm keltirib chiqaramiz. Masalan, bog’cha 
yoshidagi bola mana bunday mulohaza yuritadi; adamlar darvozadan ismimni aytib 
chaqirib keldilar. Ular sovg’a olib kelgan bo’lsalar kerak. Bu bolaning mulohazasini 
tahlil  qilib  ko’rsak,  uning  fikr  yuritishi  mana  bunday  tarzda  taraqqiy  etganligini 
shoxidi  bo’lamiz.  O’tgan  galda  adam  ismini  aytib  chaqirib  kelgan  edilar,  yana 
chaqirayotirlar. Albatta, adam menga sovg’a olib kelganlar, deb xulosa chiqaradi.  
 
Shunday qilib, analogik yo’l bilan xulosa chiqarganda murakkab qonuniyatlar 
to’g’risidagi bilimlar o’zlashtirilmasa-da, lekin turmushning turli jabhalarida undan 
foydalanib turiladi.