O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat universiteti fiziologiya va valeologiya asoslari kafedrasi valeologiya asoslari

TIBBIY XIZMAT BO’YICHA UMUMIY KO’RSATMALAR
Tibbiyot xodimlari uchun SPID bilan og’rigan bemorlar bilan ishlash borasida eng muhimi o’zaro sir saqlash, maxfiylikdir. Buning uchun quyidagilarga qatiy rioya qilinishi kerak:
1. Shifokorlikda mustahkam sir saqlash;
2. Laboratoriyada tekshirish, diagnostika va davolash ishlarini anonim, maxfiy holda olib borish;
3. Bemorga, uning oilasiga va yaqin kishilariga nisbatan ruhan ko’tarinkilikka katta e’tibor berish;
4. Infektsiya tarqalishi masalalarini oldini olish (profilaktika) ni yaxshilab tushuntirish;
5. Turli xil masalalar bo’yicha ogohlik (tishni davolashda, ishda, o’qishda, sug’urta masalasi va boshqalarda), xushyorlik va boshqalar.
SPID OQIBATIDA AHLOQ, ODOB VA HUQUQ DOIRASI
SPID virusining hayvonlar organizmida yashamasligi va uning faoliyati hamda ko’payishi uchun faqat odam xujayralari kerakligi fan olamida amerikalik olimlar tomonidan aniqlangan. Ular kalamush, sichqon, mushuk hatto maymunlar qoniga SPID bilan zararlangan odam qonidan yuborganlarida ham, uy va yovvoiy hayvonlar tishlaganida ham, juda ko’p tajribalarda, kasallikning klinik beligilari kuzatilmagan. Demak, SPID bu sotsial kasallik. Shuning uchun u keng ma’noda nafaqat iqtisodiy, siyosiy zarar keltiradi, shuningdek oilaviy, ruhiy, ma’naviy, axloqiy salbiy oqibatlarni keltirib chiqaradi.
Shunday ekan kasallikni oldini olish, davolash tarqalishini cheklash ishlarida aql-zakovat bilan yashash tarzini yaxshi yo’lga qo’ya bilish eng muhim ahamiyatga ega. Chunki, ushbu kasallikning nomi har qanday kishida o’zgacha salbiy his-tuyg’u uyg’otadi.
Shu sababli psixologik to’siqlarni bartaraf etish kerak bo’ladi. Buning uchun quyidagilarga qatiyan rioya qilish lozim:
1. SPID virusi bilan zararlangan kishi ham, sog’lom odam ham kasallikning yuqishi hamda yuqmaslik yo’llarini yaxshi bilish va uning oldini olish choralarini ko’rishi.
2. Virus tashuvchi, bemor va uning atrofidagi yaqin kishilari tushkunlikka tushmasligi.
3. Oila, yaqin kishilari bilan yaxshi munosabatda bo’lish va hamdardlik ila yashash.
4. Bemorga va infektsiya tashuvchiga iqtisodiy, ayniqsa ma’naviy yordam qo’lini cho’zish.
5. Har qanday sharoitda ham ahloq, odob va o’zaro xurmat ila yashash.
6. Har bir kimsa o’z haq-huquqini yaxshi bilgan holda o’zini va o’zgani ximoya qila bilishi, ma’naviy va madaniy javobgarlikni burch deb bilishi va boshqalar.