O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat universiteti fiziologiya va valeologiya asoslari kafedrasi valeologiya asoslari

ENG MUHIM EHTIYoT ChORALARI
VICh infektsiyaga tekshiruv ishlari nihoyatda ehtiyotkorlik, anonim (yashirincha) holda patsient (tekshiriladigan odam) bilan kelishilgip holda olib boriladi. Tekshirish uchun va uni laboratoriyaga yuborishda tasodifan zararlanishi oldini olish uchun quyidagilarga qat’iy rioya qilish shart:
1. Qonni vena tomiridan ehtiyotkorlik bilan olish;
2. Ishlatilgan shprits va ignani ma’lum ajratilgan joyga tashlash;
3. Qonni qopqog’i yaxshi burab berkitiladigan, mahqamlovchi rezinasi bor, germetik yopiladigan idishga olinadi va maxkam yopiladi;
4. Etiketkaga bemorning sonli belgisi va qon olingan vaqti yozib quyiladi;
5. Olingan qon polietilendan bo’lgan xaltachaga solinib, atrofi issiqlik ta’sirida berkitiladi va ustiga laboratoriya uchun nimalarni tekshirish kerakligi haqida yozib qo’yiladi;
6. Laboratoriyaga xavfsiz yo’l bilan yuboriladi.
Eslatib o’tish kerakki, agarda laboratoriya tekshiruv natijasi bo’yicha VICh infektsiya borligi qayd etilsa, bu albatta patsientning kelgusi sog’ligi uchun ruhiy katta jarohat bo’ladi va oilasi yaqin kishilari, atrof tevarakdagilariga nisbatan nihoyatda ehtiyot bo’lish chora-tadbirlarini nazarda tutishga majbur qiladi. Shuningdek, tibbiyot xodimlari va patsientlardan ushbu masalani yaxshi tushunib ish ko’rish va odamiylik talab qilinadi.
SPID KASALLIGINI DAVOLASh MUMKINMI?
Hozirgi kunda OITS (SPID) kasalligini davolash masalasi hamon eng murakkab va og’ir muammolardan bo’lib qolmokda.
Dastlabki davrlardagi OITS bilan og’rigan bemorlarni davolash kasallikning klinik belgilariga qarab antimikrob-antivirus preparatlarni ko’llash, yomon shishlarga (sarkoma Kaposhi) qarshi davolash ishlarini olib borishliklar hamda simptomatik terapiya usullaridan foydalanishlarga qaramay, natijalar ko’ngildagidek bo’lmay, samarasiz bo’lib qolavergan va ko’pchilik hollarda bemorlar 2-4 yillar davomida hayotdan ko’z yumganlar. Shunga qaramay davolash ishlari jadal ravishda — doimo, quyidagi yo’napishlarda davom ettirilmoqda:
1. Virusning hujayra ichiga joylashishidagi 4 davrga bosqichga tegishli ekanligi, ya’ni:
a) Hujayradagi SD4 — retseptorlarga yopishishiga (absorbtsiyasiga) qarshi;
b) Hujayra ichiga kirishini izdan chiqarish — A2T, NRA-23, suramin, foskarnet va boshqa preparatlar ta’sirida;
v) virus hayotining rivojlanishiga qarshi;
g) virusdagi oqsil moddalarining sintez qilinishiga qarshi, masalan; interferon va boshqalar yordamida ishlar olib borishlik,
2. Bemorning immun tizimini tiklash. Ya’ni T-hujayralar va boshqalarni rag’batlantiruvchi vositalardan foydalanish.
Ushbu maqsadda tajribada («in vitro») hamda hayvonlarda va xohishi bo’lgan odamlarda («in vivo») virusga qarshi yangi preparatlardan foydalanish va izlab topishlar davom etmokda.