O‘zbеkiston rеspublikasi oliy va o‘rta maxsus ta'lim vazirligi namangan davlat universiteti jismoniy madaniyat fakulteti

II-BOB. Bitiruv malakaviy ishining ob`ekti, predmeti, mohiyati, mazmuni va 


uni tashkil qilish. 

2.1. Bitiruv malakaviy ishining amalga oshirish uslublari
Mavzuga oid ilmiy-uslubiy adabiyotlarda berilgan ma'lumotlarni taxlil qilish 
asosida masalaning holatini yoritish.
Dinamometriya-qo‘l, yelka, qorin, bel mushaklarining kuchini aniqlash (kg). 
Joyidan turib ikki oyoq bilan debsinib uzunlikka 5 karra sakrash (sm).
Turnikda tortilish (soni). 
Brusyada qo‘llarni bukish-yozish (soni). “Maneken”ni 30 sek. davomida beldan
oshirib tashlash (soni). 
“Manekenni” 3 min. davomida yelkalardan tashlash (soni).
Qullarga tayanib gorizontal yotgan xolatda qo‘llarni 30 sek. Davomida bukish – 
yezish (soni).
Ushbu sinovlar qator tadqiqot ishlarida o‘z samarasi va mukamalligini oqlagan. 
V.S.Daxnovskiy, Sh.K.Shaxov, V.S.Begidov, V.N.Seluyanov va boshqalar.
Tekshiruvda ishtirok etgan kurashchilar texnik mahoratining mashg‘ulot davomida 
qo‘llab turadigan manekenni bel orkali tashlash usulni 30 sek. va 3 min. davomida
ijro etish sifati tekshirildi. 


2.2. Bitiruv malakaviy ishining ob'ekti. 
Muntazam Belbog‘li kurash bilan shug‘ullanayotgan 12-14 yoshli maktab 
o‘quvchilari tadqiqotda qatnashdilar.

2.3. Bitiruv malakaviy ishining predmeti
Yosh belbogli kurashchilarining tezkor-kuch va sifatlari darajasi, uni tadqiqot 
davomida qo‘llanilgan mashqlar kompleksi ta'siri.

2.4. Bitiruv malakaviy ishining mohiyati, mazmuni va tashkil qilish tartibi.
Tadqiqot uch oyda ( 2018- yil mart,aprel, may) oylarida chortoq tuman bolalar va 
o‘smirlar sport maktabida tashkillashtirildi. Tadqiqotda ishtirok etgan
qatnashuvchilar ikki guruhga bo‘lindi. 1 guruh kuzatuv guruhi 12 kishi. Ushbu 
guruh tarkibiga kiruvchilar 2018 yilning yanvar va 2018 yilning may oylarida
yuqorida qayd etilgan uslublar test mashqlar yordamida nazoratdan (tekshiruvdan) 

---

31
o‘tkazdilar, hamda kuzatuvning birinchi kunidan boshlab an'anaviy tarzda (BUSM 

dasturiga binoan) o‘tkaziladigan mashg‘ulotlarda ishtirok etishdi.

2 guruh tadqiqot guruhi bu guruh, ham 1-guruh kabi 12 kishi. Lekin, tadqiqot 
guruhi 5 oy davomida (2018 yil yanvar 2018 yil may) tezkor-kuch sifatlarini
rivojlantirishga yo‘naltirilgan jismoniy mashqlarni navbatma-navbat 
qo‘llaniladigan aylanma tezlanish mashqlari ta'sirida ijro etib kelishda.
Mashqlarning mazmuni va ularni qo‘llash tartibi: 

Mashqlar:

1.

“Ko‘prik” xolatida maksimal tezlikda 10 marta chap tomonga va 10

marta o‘ng tomonga aylana yugurish. 
2.
Maksimal tezlikda mankenni 5 marta beldan oshirib tashlash 

3.
Gilam bo‘ylab oldi va orqa tomonlarga boshni tirab o‘z o‘qi atrofida 

aylanib maksimal tezlikda yugurish.
4.

O‘rtacha tezlikda mankenni 10 marta yelkalardan oshirib tashlash.

5.

Maksimal tezlikda 10 marta oldinga 10 marta orqaga o‘nbaloq olish.

6.

O‘rtacha tezlikda mankenni ko‘tarib o‘z o‘qi atrofida 10 marta o‘ng

tomonga, 10 marta chap tomonga aylanish. 
7.
Joydan turib yuqoriga vertikal yo‘nalishda 5 marta sakrab ikki oyoq 

bilan debsinib, har sakraganda havoda navbatma-navbat o‘ng va chap

tomonlarga 360° aylanib, yerga qo‘nish. 
8.
Bokschilarni og‘irlashtirilgan to‘ldirma qopini beldan oshirib 

tashlash.

9.

Qo‘llarga tayanib gorizontal holatda qo‘llarni maksimal tezlikda

bukish-yozish (3 marta 30 sekunddan, oraliq tanaffus 30 sekund). 
10.
Har bir mashq turi bajarib bo‘lingandan so‘ng 90 soniya davomida 

mushaklarni bo‘shashtiruvchi-taranglashtiruvchi, nafas olish

funksiyasini tiklovchi (chuqur nafas olish va chuqur-keskin nafas 
chiqarish) mashqlar qo‘llanildi.

---

32
Tadqiqot davomida olingan natijalar matematik statistika uslubida xisoblab 

chiqildi va taxlil etildi.

Bunda quyidagi statistik ko‘rsatkichlar e'tiborga olindi: 
n-tekshiruvda qatnashganlar soni
x-o‘rtacha statistik ko‘rsatkich min-max-eng kichik va eng katta son o‘rtasida farq-
diapazon.
G-o‘rtacha kvadratik og‘ish. 
R-olingan natijalar o‘rtasidagi farqlar aniqligi (%).
Tadqiqotni ilk bor o‘tkazishda ( 2018- yil) nazorat va pedagogik tadqiqot 

guruhlar tarkibidagi shug‘ullanuvchilar tayyorgarligi u yoki bu darajada

bo‘lganliklari sababli barcha tekshiruvchilarda qayd etilgan natijalar umumiy 
ravishda statistika qilindi, so‘ngra ikki gurux natijalari aloxida statistika asosida
xisoblab chiqildi, pedagogik tadqiqot tugaganidan so‘ng ushbu ikki guruh 
tarkibidagi kurashchilar natijalari yana qayta alohida statistik uslubda taxlil qilindi.

---

33