O‘zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent farmatsevtika instituti “tasdiqlandi”

Peroral ta’siri uzaytirilgan dori turlari. Spansulalar

Ta’siri uzaytirilgan peroral dorilar davomli dorilarning asosiy qismini tashkil etadi.

Spansula  dori turi. Spansulalar   deb qopqoqli qattiq jelatinli kapsulani ichini dori moddaning mayda mikrokapsula yoki mikrodrajesi bilan to‘lg‘azilgan dori turiga aytiladi.

Spansulalardagi dori moddaning ta’sir  muddati uzaytirilishi, jela-tinli kapsulani ichiga, qobig‘i har xil qalinlikda bo‘lgan, dori moddaning mikrokapsulalarini joylashtirish hisobiga ta’minlanadi.

Spansulalarning tashqi ko‘rinishi va ularda dori moddalarni ta’siri uzaytirilish prinsipi rasm.1 va rasm 2 ifodalangan.

Ko‘pincha qobiqning qalin-yupqaligiga qarab mikrokapsulalar turli  rangga  buyaladi. 

Demak, spansulalar- bu  mikrokapsula yoki  mikrodrajelardan tashkil topgan qattiq jelatinli kapsula. Mikrokapsulalar har xil qalinlikga ega bo‘lgan qobiq bilan qoplanganligi uchun, ular bir vaqtda erimayda va ulardan dori modda uzluksiz ravishda, qobiqlarni ketma ket erishi hisobiga, uning  qondagi terapevtik konsentratsiyasi  ta’minlanadi.
 

 Rasm 1. Spansulalarda dori moddaning ta’sirini uzaytirilish

                                                     prinsipi

 

 

 

                       

                          Rasm 2. Spansulalar ko‘rinishi

 

Spansulalarda ko‘pincha 3-4 turdagi mikrokapsulalar birlashtiriladi.  Mikrokapsulalarning diametri 30-50 mkm atrofida bo‘ladi.

Dori moddalarning  mikrokasulalarini hosil qilish uchun ko‘pincha mumli moddalar ishlatiladi. Misol sifatida Omitoks ( omeprazol saqlovchi), Olfen ( diklofenak natriy saqlovchi), Mikalit (karbonat litiy saqlovchi) spansula shaklidagi preparatlarni keltirish mumkin.

Spansulalarning ichiga  faqat mikrokapsulalar  emas, balki mikrodra-jelar ham joylashgan bo‘lishi mumkin.  Mikrodrajelarni hosil qilish uchun,  obakilovchi qozonga shakar  kristallarini joylashtirilib,  qand sharbati bi-lan namlanadi va dorivor modda yordamida qobiq hosil qilinadi. Tayyorlangan mikrodrajelarning bir qismi birlamchi doza sifatida ishlatish uchun olib qo‘yiladi. Ikikinchi qismi esa qoplovchi moddalar yordamida (glitserilmo-nostearat va asalari  mumi aralashmasi) qobiq bilan qoplanadi. Qobig‘i har  xil qalinlikga ega  bo‘lgan mikrodrajelarni  bir biridan ajratish oson bo‘lish uchun  ular bir xil buyok bilan buyaladi. ( Rasm 4)