O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat sharqshunoslik universiteti mamatova E’zoza Musayevna

Tadqiqot mavzusi bo‘yicha adabiyotlar sharhi. Xalqaro ilmiy jamoatchilikning Fors ko‘rfazi mamlakatlariga, arab dunyosiga bo‘lgan ulkan qiziqishning natijasida ularda mavjud taraqqiyot darajasiga oid tadqiqotlar olib borilgan bo‘lib, xususan, ular orasida V.V.Naumkin, I.A.Aleksandrov va A.M.Vasilev¹ va boshqalarning ishlarini aytish mumkin. Ular tomonidan amalga oshirilgan tadqiqotlarda Fors ko‘rfazi davlatlarining XX asr o‘rtalaridan to hozirgi kunga qadar siyosiy, iqtisodiy va ijtimoiy rivoji masalalari davrning dolzarb muammolari – umumjahon iqtisodi taraqqiyoti, global siyosiy tangliklar kontekstida xolisona xulosa va sharhlarga ega manbalar sifatida sharqshunoslarning e’tiborini o‘ziga tortadi.
Markaziy Osiyo va Fors ko‘rfazi mintaqalari o‘rtasidagi ikkitomonlama aloqalarga alohida to‘xtalib o‘tilgan ilmiy ishlar orasida Ye.M.Savicheva, M.O.Shaar, Al-Buxali Muxammad, Arafat Ibrohim, M.A.Subx, Grigoriy Kosach, S.N.Mavlyanova² va shu kabi siyosatshunos olimlarning ilmiy tadqiqotlarini misol keltirishimiz mumkin. Ushbu ishlarda ikki mintaqa o‘rtasidagi muhim hamkorlik yo‘nalishlari va manfaatlar to‘qnashuvi borasidagi tahliliy materiallar jamlangan.
Hozirgi kunda o‘zbek sharqshunosligida Fors ko‘rfazi davlatlari, arab dunyosi tarixi, madaniyati, iqtisodi, ularning xalqaro munosabatlar doirasidagi mavqeyini o‘rganishga qiziqish yanada ortganligini kuzatish mumkin. Oxirgi yillarda shu mavzuda olib borilgan tadqiqotlarning salmog‘i, ularning ilmiy saviyasining yuqoriligi bu sohada yetuk sharqshunoslarning yetishib chiqqanligidan dalolat beradi. N.Ibrohimov, Z.Munavvarov, R.Jumayev, S.Jo‘rayev, A.Haydarov, R.Qosimov, S.Inog‘omov, R.Tursunov¹ va ularga o‘xshash ko‘plab tadqiqotchilar zamonaviy siyosatshunoslik va sharqshunoslik sohasida o‘zlarining salmoqli hissalari bilan alohida ajralib turadi.
Bevosita tadqiqot obyekti bo‘lgan O‘zbekiston Respublikasi va arab davlatlari, ularning xalqaro hamjamiyatdagi o‘rni, iqtisodi, mintaqaviy xavfsizlik masalalarida tutgan o‘rni, ular o‘rtasidagi hamkorlikning yangi tendensiyalari xususida manbalar ham mavjud. Bular orasida Z.M.Jam’an al-Anazi, M.M.Mirabzalov, M.Sh.Tolipov, M.M.Muhammadsidiqov, S.M.G‘afurov² kabi zamonaviy siyosatshunos va iqtisodchilarni ham sanab o‘tish lozim. Ular tomonidan yaratilgan ilmiy ishlarda Fos ko‘rfazi davlatlarining O‘zbekiston Respublikasi bilan hamkorlik masalalariga alohida e’tibor qaratilgan va qo‘yilgan muammolar har taraflama mushohada qilingan
Shu tariqa, tanlangan mavzu yuzasidan turli adabiyotlarni o‘rganish natijasida ma’lum bo‘ladiki, O‘zbekiston Respublikasi va arab davlatlari o‘rtasidagi hamkorlik masalasini tadqiq etishning nazariy jihatlari, ushbu munosabatlar tizimida mavjud muammolar va ularning yechimi, ikki tomonlama hamkorlik yo‘nalishlari hamda keyingi davrlarda yo‘lga qo‘yilishi mumkin bo‘lgan sohalarni keng qamrovli, tizimli yondashuv asosida o‘rganish muhim ahamiyat kasb etadi.