17
- tug’ish yoshidagi ayollarni sog’lomlashtirish bilan birgalikda ona va bola
sog’lig’ini muhofaza qilish, qonunchilik va din tashkilotlari bilan birgalikda ona
va bola sog’lig’ini saqlash borasida idoralararo dastur tuzish;
- sog’liqni saqlash tizimini mablag’ bilan ta'minlashni qayta ko’rib chiqish va bir
shifo o’rnini mablag’ bilan ta'minlashdan bir aholi sonini mablag’ bilan
ta'minlashga o’tish;
- sog’liqni saqlashning asosiy prinsiplaridan biri bo’lgan sog’liqni saqlashni
profilaktik yo’nalish prinsipini mustahkamlash
va bu borada ambulatoriya-
poliklinikalar yordami, tibbiy yordam ko’rsatishning yangi turlarini (kunduzgi
statsionarlar, uy statsionarlari, ambulatoriya-jarrohlik markazlari, ambulatoriya
davolashning ixtisoslashgan kompleks, mahalla tibbiy yordam punktlari va h.k.)
keng qo’llash.
- davolash-profilaktik muassasalar, shifo o’rinlarini qayta ko’rib chiqish, ularni
qisqartirish va ixtisoslashtirish tadbirlarini o’tkazish;
- hozirgi zamon sharoitida yuqori malakali yordam ko’rsata oladigan shifokorlar
va o’rta tibbiy xodimlarini tayyorlash borasida tibbiy ma'orifni isloh qilish;
- milliy farmatsevtik va tibbiy industriyani tuzishda qo’shma korxonalar tashkil
qilish va tibbiy texnikani katta sanoat korxonalari bazasida ishlab chiqish
orqali
respublikada dori-darmon va tibbiy texnikaga bo’lgan ehtiyojini qondirish;
- sil, o’sma kasalliklar, virusli gepatit, OITS, giyohvandlik va jinsiy aloqa orqali
yuquvchi kasalliklarni oldini olish maqsadida dastur ishlab chiqish va sog’liqni
saqlash amaliyotiga
tadbiq etish;
- sog’liqni saqlash muassasalarini davlat tasarrufidan chiqarish va qisman
xususiylashtirish prinsiplarini ishlab chiqish.
O’zbekistonda sog’liqni saqlashni isloh qilish va sog’liqni saqlash modelini
ishlab chiqish o’z navbatida faqatgina ijtimoiy-iqtisodiy omillarni o’rganibgina
qolmay, balki demografik jarayonlarni o’rganishni ham talab etmoqda. Sog’liqni
saqlashning asosiy vazifalarini ajratib olish va jamoa salomatligini o’rganish
muhim ahamiyatga egadir.
Sog’liqni saqlash tizimini isloh qilishning asosiy bosqichlari belgilab olindi.
O’zbekistonda Sog’liqni saqlash tizimini isloh qilishning o’ziga xos xususiyati:
gorizontal yo’nalishda Sog’liqni saqlash tizimi faoliyatini o’zgartirishga
yo’naltirilgan tadbirlar ishlab chiqishdadir.
Shu davrda milliy dasturlar ishlab chiqish va tadbiq etish vazifalari olib
borilgan, jumladan, ona va bola salomatligini muhofazalash, aholiga yuqumli
kasalliklar, sil, o’sma va jinsiy aloqa orqali yuquvchi kasalliklarni oldini olish
borasida tibbiy yordamni tashkil etish, tibbiy ilm va tibbiy kadrlar malakasini
oshirish, sog’liqni saqlashni mablag’ bilan ta'minlash va iqtisodiy islohotlarni olib
borish, davolash-profilaktika muassasalarni dori-darmon bilan ta'minlash va
boshqalar.
O’zbekiston aholi ko’payish darajasi yuqori mamlakatlar tarkibiga kiradi.
Shuning uchun sog’liqni saqlash imkoniyatlari cheklangan
va tibbiy yordamga
bo’lgan ehtiyoji uning mavjudligiga nisbatan ko’p bo’lgan bir paytda bu
18
imkoniyatlardan optimal foydalanish demografik jarayon va uning o’zgarishiga
bog’liq bo’lib qolgandi.
O’zbekistonda aholini sog’lig’ini mustahkamlash davlat tomonidan tashkil
qilingan. Barcha aholiga ko’rsatiladigan tibbiy xizmatlar davlat qonuniyatlari
tomonidan moliyaviy va ma'muriy qo’llab-quvvatlanib kelgan.
Sog’liqni saqlashni isloh qilishning boshlang’ich davrida (1992-1998yy)
o’sha payt uchun yangi va zarur bo’lgan asosiy vazifalar ishlab chiqildi:
1) har bir hudud va mahalliy darajada yangi yuqumli kasalliklarni oldini olish
borasida epidemiologik nazorat o’rnatish;
2) immunizatsiya va vaksinatsiya darajalarini optimal holatda ushlab turish
borasida 1992 yilda "Immunizatsiyaning kengaytirilgan dasturi" ishlab chiqildi;
3) aholi salomatligiga va milliy xavfsizlikka ta'sir etuvchi
kasalliklarning asosiy
guruhlari bo’yicha salomatlik ko’rsatkichlarini mustahkamlash masalasi ko’tarildi;
4) respublika sharoitida bartaraf etilgan va kam uchraydigan yuqumli
kasalliklarni oldini olish maqsadida karantin chora-tadbirlar ishlab chiqish;
5) asosiy dori-darmon vositalar bilan o’z-o’zini ta'minlashni yo’lga qo’yish;
6) sog’liqni saqlashni takomillashtirish borasida o’zgarishlarga javob bera oladigan
oliy va o’rta tibbiy yordami ma'orifining milliy konsepsiyasini ishlab chiqish.
O’sha paytda O’zbekistonda sog’liqni saqlashni tashkil etish davlatlararo
darajasiga ko’tarildi va Birlashgan Millatlar Tashkiloti
ixtisoslashgan organlarida
(Jahon Sog’liqni Saqlash Tashkiloti, YuNISEF, PROON va boshqalar) o’z
faoliyatini boshlab yubordi. Tibbiy hamkorlik dunyoning ko’p davlatlari bilan
davlatlararo darajasida olib borilmoqda. Bu borada oilani rejalashtirish, ayollar va
bolalar salomatligini muhofazalash, yuqumli kasalliklarni oldini olish,
umumamaliyot shifokorlarni tayyorlash bo’yicha asosiy vazifalar aniqlangan.
Sog’liqni saqlash tizimini isloh qilishga tayyorgarlik davrida bir qancha
direktiv hujjatlar ishlab chiqildi. Sog’liqni saqlashni isloh qilish borasida qabul
qilingan "Davlat sanitariya nazorati haqidagi qonun" (1995 y) va "OITS kasalligini
oldini olish" (2000 y.) qonunlari bilan birgalikda "O’zbekiston Respublikasi
aholi
salomatligini himoyalash" (1996) qonuni qabul qilindi, bu qonun esa o’z
navbatida isloh qilishning asosiy huquqiy qonunlaridan biri bo’lib qoldi. Bu
qonunni kengaytirish maqsadida "Aholini tibbiy sug’urta qilish", "Dori-darmon
to’g’risida” (1997 y.), "Psixiatrik yordam to’g’risida" (2000 y.), "Qon berish
(donorlik) to’g’risida" (2002 y), "Organlarni transplantatsiya qilish to’g’risida"
(2002 y.), "Silni oldini olish va tibbiy yordam ko’rsatish to’g’risida”gi qonun
loyihalari ishlab chiqildi va keyinchalik qabul qilindi.
Do'stlaringiz bilan baham: