O‘zi yo‘qdek, ovozasi o‘qdek. Sirli qo‘shin – «Vagner» haqida nimalar ma'lum?

O‘zi yo‘qdek, ovozasi o‘qdek. Sirli qo‘shin – «Vagner» haqida nimalar ma'lum?
11:29 / 31.07.2020
O‘rta asrlarda Yevropada kim haqini to‘lasa, o‘shaning xizmatini qilgan va uning manfaatlari uchun jangga kirgan yollanma jangchilar bo‘lgan. Ularning xizmatidan aslzodalar bilan birga hatto qirollar ham foydalangan. Masalan, bugun Rim papasini shveysariyaliklar gvardiyasi qo‘riqlashi ham o‘sha vaqtdan beri davom etib kelayotgan an'ana hisoblanadi.
Bugungi zamonaviy dunyoda ana shunday ma'lum haq evaziga yollanib, jang qilayotgan jangchilarni yetkazib beradigan harbiy kompaniyalar bor. Ulardan eng mashhuri «Vagner guruhi» deb nomlanadigan xususiy harbiy kompaniya hisoblanadi. Xususiy harbiy kompaniya va uning jangchilari ham bo‘lar ekanmi, deb ajablanishga hojat yo‘q. Zamonaviy dunyoda hamma narsa bor. Qolaversa, xususiy harbiy kompaniyalarning aksariyati o‘z faoliyatini boshqa ishlar bilan xaspo‘shlashga urinadi.
29 iyul kuni Belarus nashrlarida mamlakatda bir guruh terrorchilar hibsga olingani haqida xabar paydo bo‘ldi. Qo‘lga olinganlarning yarmi «Vagner» jangchilari ekani va ular Belarusda yaqinda o‘tkaziladigan prezident saylovi oldidan qo‘poruvchilik harakatlarini sodir etishni reja qilgani aytildi. Lukashenko bu haqda gapirib, Rossiyadan izoh kutishini ma'lum qildi.

AQSh qora ro‘yxati
«Vagner» norasmiy qurolli tuzilma bo‘lib, OAV uning Rossiyaga tegishli ekani yozadi («ChVK Vagner»). Ushbu guruh 2014 yildan beri Ukraina sharqida, so‘ng Suriyada va Afrikaning turli hududlarida jangovar harakatlarda qatnashgani aytiladi. 2017 yil iyun oyida «Vagner» xususiy harbiy kompaniyasi AQShning sanksiyalar ro‘yxatiga kiritilgan. Shundan so‘ng uning umumiy qabul qilingan ushbu nomi ma'lum ma'noda qonuniylashadi. Chunki o‘sha ro‘yxatda ushbu tashkilot PMC «Wagner» nomini oladi va qora ro‘yxatda «Ukraina ayirmachilari» bo‘limidan joy oladi (Ye.O. 13660 Designations of Ukrainian Separatiss).

«Vagner» tarixi
Molkinodagi poligon «Vagner» jangchilarining Ukraina sharqi, Suriya va Afrika tomon yo‘llarining boshlanish nuqtasi bo‘lgandi.
«Vagner» XHK haqida birinchi marta 2015 yil oktabr oyida tahririyat manzili Sankt-Peterburg shahrida joylashgan «Fontanka.ru» sayti yozgan edi. Unda ma'lum qilinishicha, 2013 yilda savdo kemalarini qaroqchilardan himoya qilishga ixtisoslashgan Moran Security Group XHKning rossiyalik menejyerlari Vadim Gusev va Yevgeniy Sidorov «Slavyanskiy korpus» XHKni Hongkongda ro‘yxatdan o‘tkazadi va «Suriyadagi neft konlari va quvurlarini himoya qilish» uchun 267 nafar ishchini vaqtinchalik mehnat shartnomasi asosida ishga yollaydi.
Ular o‘shanda «yollanma ishchilar» niqobi ostida sobiq harbiylarni yig‘a boshlaydi va bu yollanma jangchilar Suriyada bo‘lib o‘tayotgan fuqarolar urushida hukumat qo‘shinlari tarafida turib jang qiladi. Oradan biroz o‘tib Rossiyaga qaytgan «Slavyanskiy korpus» XHK jangchilari va rahbarlari yollanma harbiy xizmat uchun hibsga olinadi va biroz o‘tib shubhali tarzda ularning hammasi qo‘yib yuboriladi. Keyinchalik «Slavyanskiy korpus» XHK tarkibida Suriyadagi harbiy harakatlarda ishtirok etgan sobiq harbiylarning «izi» Ukraina sharqidagi ayirmachilar orasidan topiladi. Ulardan biri 2013 yil «Slavyanskiy korpus» XHK tarkibiga o‘tguncha Rossiya Federatsiyasi Qurolli kuchlari Bosh shtabi bosh boshqarmasi maxsus bo‘linmasi safida xizmat qilgan podpolkovnik Dmitriy Valerevich Utkin edi.
«Vagner» nomi ham Buyuk Britaniyaning The Times nashri ta'biricha, Uchinchi Reyx (fashistlar Germaniyasi)ga bo‘lgan ishtiyoqi tufayli Utkin tomonidan tanlangan.
2017 yil avgust oyida Turkiyaning konservativ «Yangi Shafaq» (Yeni Şafak) gazetasida «Vagner»da Utkin faqat nominal shaxs bo‘lishi mumkinligi, bu tashkilotni boshqalar boshqarishi ehtimoli haqida maqola chop etilgan.