Oziq ovqat texnologiyasi kafedrasi oziq-ovqat texnologiyasi asoslari

Kungaboqar moyi.
Bu moy kungaboqar uruglaridan olinadi. U sotuva tozalangan, 
gidrotastiyalangan va tozalanmagan holda chiqariladi.
Tozalangan moy navlariga bo’linmaydi, balki tozalangan dezodarastiya qilingan va 
qilinmagan moylariga bo’linadi.
26

---

Sifat ko’rsatkichlari bo’yicha tozalanmagan va gidrotastiya qilinmagan moylar oliy, 1 va 
2 navlariga bo’linadi.
Amalda ishlatilib kelayotgan standartlar talabi bo’yicha savdo tarmoqlariga va umumiy 
ovqatlanish korxonalariga yuborish uchun, ya’ni to’ridan-to’ri iste’mol uchun tozalangan 
dezodorastiya qilingan moylar tavsiya etiladi. Xuddi shuningdek, to’ridan-to’ri iste’mol uchun 
presslab olingan kungaboqar moyining tozalangan dezodorastiya qilinmagan, gidrotastiya 
qilingan oliy va I-nav va tozalanmagan oliy va I-navlari ham ishlatilishi mumkin.
Paxta moyi
. Bu moy paxta chiitidan olinadi. Tozalanmagan paxta moyi o’ziga xos hidi 
va achchiq ta’miga ega bo’lib, rangi qora-qo’nir tusda bo’ladi.
Tozalanganlik darajasiga qarab paxta moyi tozalangan va tozalanmagan turlariga 
bo’linadi. Moylarning bu ikki turi ham oliy, I, 2 navlariga bo’linadi.
Oshpazlikda presslash yuli bilan olingan tozalanmagan paxta moyning uchala navi ham 
tozalangan paxta moyining 2-navlari ishlatilmasdan, faqatina texnik maqsadlariga ishlatiladi.
Bundan tashqari, salat paxta moyi ham ishlab chiqariladi. Salat paxta moyi tozalangan 
paxta moyining oliy va I-navlarini 7,5-8
0
S haroratgacha sovutib olinadi. Bu haroratda moy suyuq 
va quyuq frakstiyalariga bo’linadi. Moyning ana shu suyuq frakstiyasi salat paxta moyi 
hisoblanadi. Bu moyda hech qanday begona hid va ta’m sezilmaydi, tiniq, rangi sal sariq, tez 
hazm bo’ladi.
Soya moyi
soya dukkagidan olinadi. Yuqorida qayd qilganimizdek, soya qimmatbaho 
ekinlardan biri hisoblanadi. Buning boisi shundaki, soya dukkagida 20 foiza yaqin moy bo’lishi 
bilan bir qatorda 40 foizdan oshiqroq miqdorda to’liq qiymatli oqsil moddasi bo’ladi. Soya oqsili 
inson origanizmi uchun zarur bo’lgan hayvon oqsilining o’rnini almashtira olishi mumkin. 
Chunki, soya oqsilining aminokislota tuzumi hayvon go’shti oqsilining aminokislota tuzumiga 
juda yaqindir. Keyina paytlarda, avval aytganimizdek, O’zbekiston Respublikasida soya 
etishtirishga alohida e’tibor berilmoqda. Shu bilan bir qatorda, O’zbekiston Respublikasida ba’zi 
moy-ekstrakstiya zavodlari chet eldan keltirilayotgan soya dukkaklaridan moy ishlab chiqarishni 
allaqachon yo’la qo’yganlar. Savdo tarmoqlarida soya moyining ko’plab aholiga sotilayotganligi 
bundan dalolat beradi.
Tozalaganlik darajasiga qarab soya moylari gidrotastiya qilingan I va 2-nav, tozalangan 
oqartirilmagan, tozalangan oqartirilgan, tozalangan dezodarastiya qilingan moylar holida sotuva 
chiqariladi.
Soya moylaridan to’ridan-to’ri iste’mola yaroqlisi tozalangan dezorodastiya qilingan va 
gidrotastiya qilingan I-nav moylari hisoblanadi.