|
6. Mahkumlar saqlash sharoitlarini o‘zgartirish va
yengillashtirish tartibi
Mahkumlar yengillashtirilgan sharoitga utkazishga, uzining xulq-atvori bilan urnak bo‘ladigan shaxslar jazoning kamida olti oyi utalganidan keyin yul kuyilishi mumkin. Yengillashtirilgan sharoitga utkazilgan max kum ichki tartib-qoidani ashshadiy buzuvchi deb topilganida uni umumiy yoki ogirlashtirilgan sharoitga utkazishlari mumkin,lekin bunday uzgarishga xam yana olti oydan keyin yul kuyiladi. Tarbiya koloniyalarida xam mahkumlarni yengillashtrilgan imtiyozli va oddiy sharoitlar mavjud. Bundan tashqari, mahkumlarning intizomsizligi, ichki tartib-qoidani domiy buzuvchilarga nisbatan qo‘llaniladigan hibsxonalar xam mavjud. Bu xildagi hibsxonalarga kiritib kuyilgan mahkumlarning sharoiti albatta ogirlashtiriladi. Yengillashtirilgan sharoitga utkazish mahkumning ijobiy xulqi, mehnatga xalol munosabati, intizomiy jazo chorasining bulmasligi va jazoning kamida turtdan bir qismi utaganidan sung qo‘llaniladi.
Mahkumlarning saqlash sharoitini uzgartirilishi Jinoyat-ijroiya kodeksining 61-moddasiga asosan amalga oshiriladi. Unga kura, «jazoni o‘tash davrida ozodlikdan mahrum etishga mahkum qilingan shaxslarning saqlash sharoiti bir muassasa doirasida yoki boshqa turdagi muassasaga utkazish yuli bilan yengillashtirilishi mumkin».
Mahkumlarni saqlash sharoiti rag‘batlantirish tarzida kuyidagicha yengillashtirilishi mumkin:
-muassasa boshligining qaroriga binoan-ushbu kodeksning 102, 104-moddalariga muvofiq, masalan, tashakkur e’lon kilish, yorlik, kimmatli sovga yoki pul mukofoti bilan takdirlash, qo‘shimcha posilka, yo‘qlov yoki banderol olishga ruxsat etish va xokazo;
-sud tomonidan Jinoyat protsessual Kodeksining 537-moddasiga muvofiq, ya’ni mahkumni jazoni ijro etishning bir tartibli koloniyasidan boshqa tartibli koloniyasiga, turmadan koloni yaga va koloniyadan turmaga utkazish jazoni ijro etish muassasasi ma’muriyatining takdimnomasiga binoan max kum yoki ximoyachisining iltimosnomasiga kura sudya tomonidan amalga oshiriladi yoki yana bir qoida bu, Jinoyat protsessual kodeksining 537-moddasi 4-bandiga muvofiq, 18 yoshga tulgan mahkumni tabiya koloniyasidan jazoni ijro etish koloniyasiga utkazish masalasini xal etishda sudya uning tuzalish darajasini xisobga olish lozim. Shuningdek, yukoridagi moddaga kura, max kum tarbiya koloniyasida jazoni o‘tash muddatini davom ettirish uchun uzogi bilan 20 yoshga tulguncha kadar koldirilishi mumkin.
Mahkumlarni saklak sharoiti Jinoyat-ijroiya kodeksining 61-moddasiga kura, intizomiy jazo tarzida kuyidagicha ogirlashtirilishi mumkin:
-muassasa boshligining qaroriga binoan shubu kodeks 105, 16-moddalariga muvofiq,intizomiy jazo choralari sifatida mahkumlarga nisbatan kuyidagi jazo choralari kullanilishi mumkin:
-ogoxlantirish;
-xayfsan;
-yengillashtirilgan saqlasht sharoitini bekor kilish;
-intizomiy bulinmaga kiritib kuyish va xokazo;
O‘zbekiston Respublikasi Jinoyat-ijroiya kodeksining 106-moddasiga muvofiq esa «intizomiy jazo huquqbuzarlikning ogirligi va xususiyatiga mos bulishi kerak» deb yozib kuyilgan. Shuningdek,intizomiy jazoning amal kilishi muddati jazo kullanilgan kundan boshlab bir yildan oshmasligi kerak.
Mahkumlarni saqlash sharoiti intizomiy jazo tarzida sud tomonidan xam Jinoyat protsessual kodeksining 537-moddasi 3-bandiga muvofiq ogirlashtirilishi mumkin:
Mahkumni tarbiya koloniyasidan jazoni ijro etish koloniyasiga va umumiy tartibli tarbiya koloniyasidan kuchaytirilgan tartibli tarbiya koloniyasiga utkazish tarbiya koloniyasi ma’muriyatining voyaga yetmaganlar ishi bilan shugullanuvchi komi ssi bilan kelishilgan takdimnomasiga binoan sudyatomonidan amalga oshiriladi.
Bu xildagi mahkumlarni saqlash sharoitini o‘zgartirish jinoyat-ijroiya qonunchiligining 2 tamoyiliga asosan amalga oshiriladi :
1)differensiatsiya va individualizm jazolarni ijro etishda;
2) mahkumlarni qonunga itoatkor xulq-atvorini rag‘batlantirish prinsiplariga;
Shuningdek, max kum jazoni ijro etishda saklak sharoitini o‘zgartirish shu ijro muassasasi boshlgi roziligi bilan amalga oshiriladi.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR
1.Jinoyat ijroiya kodeksi
2.Jinoyat protsessual kodeksi
3.Jinoyat kodeksi
4.lex.uz
Do'stlaringiz bilan baham: |
