Pedagogika va psixologiya fakulteti

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA'LIM VAZIRLIGI ABDULLA QODIRIY NOMIDAGI JIZZAX DAVLAT PEDAGOGIKA INSTITUTI
PEDAGOGIKA VA PSIXOLOGIYA FAKULTETI
PEDAGOGIKA TA’LIM NAZARIYASI KAFEDRASI
5110900 – Pedagogika va Psixalogiya yo’nalishi bo’yicha bakalavr darajasini olish uchun
,, O'smirlarda kasbiy qiziqishlarni shakllantirishning psixologik xususiyatlari’’
Mavzusidagi
KURS ISHI
Bajardi:Pedagogika-Psixalogiya yo’nalishi 522-18-guruh talabasi
Bo’riyeva Muhayyo
Ilmiy rahbar: _____________________________________

JIZZAX - 2022
REJA:
KIRISH
1. KASB TANLASH VA KASBIY SHAKLLANISHINING PSIXOLOGIK JIHATI

2. KASB TANLASHGA YO’LLASHNING PSIXOLOGIK MOHIYATI VA O‘SMIRLIK PSIXOLOGIYASI

3. SHAXS SHAKLLANISHINING TURLI BOSQICHLARIDA KASBIY O’ZLIKNI ANGLASH

4. YOSHLARNI KASB TANLASHGA YO‘NALTIRISH IJTIMOIY VOQЕLIK SIFATIDA.


XULOSA
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR

KIRISH
Mamlakatimizda amalga oshirilayotgan ta’lim siyosatining muhim maqsadlaridan biri yosh avlodni har tomonlama barkamol insonlar qilib tarbiyalashdir. Albatta, barkamol inson dеganda ma’naviy jihatdan yеtuk, o‘z vatanining tarixi, buguni va kеlajagi uchun qayg‘uradigan, shuningdеk, jamiyatning iqtisodiy taraqqiyotiga o‘z hissasini qo‘shish ishtiyoqida yonib yashaydigan shaxsni tushunish bugungi kun talabiga mos kеladi. Lеkin ushbu tushunchaga tahliliy yondashilsa, uning naqadar sеrqirra, murakkab va har tomonlama umuminsoniy qadriyatlarga mos kеlishini idrok etish mumkin.
Kadrlar tayyorlash milliy dasturi va uni amalga oshirishni ta’minlashga yo‘naltirilgan barcha mе’yoriy hujjatlarda, o‘sib kеlayotgan yosh avlodning intеllеktual imkoniyatlarini, individual-psixologik xususiyatlarini o‘rganishga va shu asosda ta’lim va tarbiya ishlarini rеjalashtirish va qayta qurishga katta e’tibor bеrilgan. Xalqimizning milliy ongi, milliy g‘ururi, milliy iftixori o‘sib, ma’naviy dunyosi kundan-kunga boyib bormoqda. Bu esa mustaqil davlatimizning ma’naviy asosini yanada mustahkamlashga imkoniyat yaratib bеrmoqda. Lеkin bundan ma’naviyat sohasida hеch qanday muammo yo‘q, dеgan xulosani chiqarib bo‘lmaydi. Bugungi kunda erkin fuqaro ma’naviyatini ozod shaxsni shakllantirish masalasi oldimizda turgan eng dolzarb vazifadir.
O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.M.Mirziyoevning 7 fevral 2017 yil farmoni bilan 2017—2021 yillarga mo’ljallangan O’zbekistonni rivojlantirishning beshta ustuvor yo’nalishi bo’yicha Harakatlar strategiyasini ishlab chiqilishi ta’lim sohasini davlat siyosatida ustuvor o’rin tutish bilan birga keng jamoatchilik ishtirokini ham talab qilishiga alohida e’tibor qaratadi. To’rtinchi yo’nalish ijtimoiy sohani rivojlantirishga qaratilgan bo’lib, bunda ta’lim, madaniyat, ilm-fan, adabiyot, san’at va sport sohalarini rivojlantirish va yoshlarga oid davlat siyosatini takomillashtirish bilan birga ta’lim va o’qitish sifatini baholashning xalqaro standartlarini joriy etish asosida oliy ta’lim muassasalari faoliyatining sifati hamda samaradorligini oshirish alohida uqtirib o’tildi. O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.M.Mirziyoevning 2019 yil 14 maydagi PQ 4319-sonli qarori va Vazirlar mahkamasining 395-sonli qarorini targ’ibot qilish yuzasidan beshta muhim tashabbus bo’yicha Yoshlar ma’naviyatini yuksaltirish, kitobxonlik madaniyatini takomillashtirish orqali ta’lim sohasini tubdan isloh qilishda har bir sohaning “Yo’l xaritalari” ishlab chiqilib amaliyotga tatbiq etilmoqda. Shu o’rinda talabalarni kasbga yo’naltirishda “Kasbiy psixologiya” fani kategoriyalarini o’rgatish eng muhim vazifa sanaladi.
Hozirgi vaqtda ijtimoiy-iqtisodiy vaziyat yanada jadal rivojlanmoqda. Mehnat bozori tubdan o'zgardi. Yuqori malakali mutaxassislarni izlash va tanlashga yo'naltirilgan yangi biznes turi paydo bo'ldi. Iqtisodiyotning jadal rivojlanishi ishchilarning kasbiy harakatchanligi va raqobatdoshligini talab qildi. Ushbu o'zgarishlar muqarrar ravishda insonning kasbiy hayotida ko'plab muammolarni keltirib chiqardi va amaliy psixologiyada yangi yo’nalish paydo bo'ldi - kasblar psixologiyasi yoki kasbiy psixologiya. Uning mazmuni insonning kasbiy xulq-atvori va uning kasbiy tarjimai holini tavsiflash va tahlil qilish, shuningdek kasbiy niyatlarni shakllantirishdan boshlab kasbiy hayotdan chiqib ketgunga qadar shaxslilikyi rivojlantirish. Kasblar psixologiyasida tizimni tashkil etuvchi omil bu shaxsning kasb bilan o'zaro munosabati: tanlash, rivojlanish sifati, faoliyatning psixologik tarkibi, kasbiylik cho'qqilariga chiqish, kasbiy halokatlarni (inqirozlar, mojarolar, deformatsiyalar, kasbiy qarish) engish, shuningdek kasbiy shakllanishni psixologik qo'llab-quvvatlash. Odamlarning kasbiy taqdirini hal etishda psixologik yordamga bo'lgan ehtiyojlari, kasbiy hayotdagi qiyinchiliklarni yengish, kasbiy moslashish, ishsizlarni qayta yo'naltirish, cheklangan psixofiziologik qobiliyatlari bo'lgan odamlarni kasbiy reabilitatsiya qilish, nogironlik va nafaqalar ushbu ijtimoiy, kasbiy va shaxsan ahamiyatli muammolarni hal qila oladigan psixologlarni tayyorlashni talab qiladi.
Bu fan tegishli fan sohasi uchun izomorf bo'lib, ayni paytda o'ziga xos xususiyatlarga ega.
Ushbu darslikda kasbiy psixologiyaning umumiy masalalari, shaxs, faoliyat va muloqot psixologiyasi, bilish jarayonlari, shaxsning hissiy-irodaviy sohasi va individual psixologik xususiyatlari psixologik-pedagogik fanlarning hozirgi zamon yutuqlarini hisobga olgan holda yoritilgan. Mualliflar dotsent v.b. Z.N.Yulchieva tomonidan “Kasbiy psixologiya fanining predmeti, vazifalari va tadqiqot metodlari”, “kasb tanlash va kasbiy shakllanishining psixologik jixati” mavzulari; “tafakkur. intellekt. nutq”, mavzulari; dotsent dotsent N.A.Mirashirova tomonidan “Kasb-hunar egallashning ijtimoiy va tarixiy muammolari”, “Muhandislik psixologiyasining kelib chiqishi, fan va amaliyotidagi o`rni”, “Shaxs va kasb etikasining shakllanishi” Sh.Usmanova tomonidan “Shaxsning kasbiy etikasida individual xususiyatlarning o‘rni”, “professiografiya (professiogramma) to’g’risida umumiy tushuncha”, “Хodimlar attestatsiyasining psixologik jihatlari”, katta o’qituvchi G.K.Quvandikova tomonidan “Kasbiy faoliyatning psixodiagnostikasi” “Kasbga yo’naltirish omillari va kasbllarning psixologik tasnifi”, katta o’qituvchi I.N.Mustafayeva “Kasblarning psixologik tavsifi va uning mohiyati”, “Kasbiy faoliyatning individual uslubi” mavzularini yoritish amalga oshirildi.