Q. Shodiyeva nutq 0 ‘stirish uslubiyoti

6. M ashg'ulotning hamma bosqichlarida har bir bolaning
nutqiy faolligini o 's iir is h . 
„ N u t q i y f a o i i i k “ b o l a n i n g b u tu n
m ash g 'u lo î d a v o m id a h a m m a g a eshitilarli q ilib gapirishi emas, 
balki pedagogning va te n g d o sh la rin in g n u tq in i faol tarz da idrok 
qilishi va uni tu shu n ish i d e m a k d ir. Im k o n iy a tg a q a ra b k o kproq 
b o l a l a r n i n g o v o z c h i q a r i b g a p ir is h la ri, fao l n u t q la r i u c h u n
s h a r o i t y a ra tib b e r i s h k e ra k . B o l a l a r n i n g n u t q i y faolligin i 
0
‘stirishda k o 'rg az m a li q u ro lla rd a n o q i lo n a foydala n ish katta 
a h a m iy a tg a ega. S h u n i n g d e k , fa o liy a tn in g x ilm a-x illig i, ular 
tu rlarinin g o'z g a rtirib tu rilishi, o ‘yin usullari h a m bolalarning 
nutqiy faolligini oshiradi. T o kg kri ta n la n g a n va tuzilgan savollar, 
topshiriqlar h a m n u tq faolligini ta 'm in lo v c h i v o s ita la rd an biridir. 
Tarb iy ach i savollar, to p sh iriq la r b e rg a n d a , g u r u h d a g i h a m m a
bolalarga qarata m u rojaat qiladi, za ru r boMganda uni takrorlaydi, 
javob beruvchiga b a la n d , aniq , h a m m a g a t u s h u n a r li qilib gapirish 
kerakligi h a q id a k o 'r s a t m a beradi, n u tq iy rivojlanishi h a r xil 
d a rajad a b o i g a n b o la la rd a n n a v b a tm a - n a v b a t s o kraydi, had e b
b i r b o l a d a n s o kr a y v e r m a y d i , g u r u h d a g i b o l a l a r g a j a v o b
berayotgan bo lan in g javobi t o ‘g kri yoki n o t o ‘g kri ekanligini nazo- 
rat qilib borishni aytadi, ularga savol b ila n m u ro ja a t etadi: u 
t o kg ‘ri va t o l i q ja v o b b e rd im i? Y ana n i m a l a r h a q id a gapirishi 
kerak edi? Tartib bilan s o ‘zlab b erdim i?
Bolalarning nutqiy faolligiga baho beruvchi savollardan (Senga 
nimasi yoqadi?) foydalanish, ijodiy to p s h ir iq la r berish, shaxsiy 
tajribalaridan foydalanishga u ndash va h o k a z o la r h a m ijobiy t a ’sir 
k o ‘rsatadi.
7. T a ’limning kollektiv x a ra k ter kasb etishini bolalarga 
individual yondashish bilan birga qo'shib olib borish. 
Ishning 
fron tal shakli — b u u m u m i y t o p s h ir iq la r , u m u m i y ritm , j o kr 
b o klib javob berish va hokazolardir. B ular esa, o kz navbatida, 
bolalarga beriladigan alohida topshiriqlar bilan q o ‘shib olib borilishi 
kerak. Tarbiyachi yakka (individual) to p sh iriq va usullarni ta n -
lashda bolaning bilim darajasini va n u tq m alakasini, qiziqishini 
hisobga olishi kerak.
Ayniqsa, pedagog m a s h g kulotda nutqi yaxshi rivojlanmagan 
bolalarga alohida e ’tib or qaratishi kerak. S h u n in g d e k , indam as, 
muloqot qilishni istamaydigan, 
0
‘zini tutib tu ra olm aydigan, ezm a 
bolalarga yakkam a-yakka yondashishi lozim.