R o e M a n g a n
n u t q ( m o n o l o g n u tq ) b o l a d a b o s h q a la r n in g
hikoyasini tinglashga va uni tushunishga, qisq a,
0
‘zlariga tanish
b o l g a n voqeani qayta hiko y a qilib berishga, ertak da ishtirok etuv-
ch i q a h ra m o n la r n in g g a p la rin i ifodali aytib bera olish malakasi-
ning shakllanishiga y o r d a m beradi. M a k ta b g a ch a
tarbiya yoshi-
dagi (k atta g u r u h ) b o l a l a r rasm d a ta s v irla n g an narsalar, o ‘z
ha yotiga do ir v o q e a la r h a q id a oddiy hikoyalar tuzishga, k o ‘r-
gazm ali qurolsiz, m u sta q il tarz d a hikoya t o ‘qishga o'rgatiladi.
B olalarni hikoya q ilish g a o 'rg atish ularning aqliy rivojlanishiga
y o r d a m beradi, fikr y u ritis h doirasi kengayadi, d iq q at,
tafakkur
kabi psixologik j a r a y o n la r rivojlanadi, nutqi ifodali b o ‘lib boradi,
b o la d a o ‘zini tutish va j a m o a oldida s o 'zlay olish malakasi hosil
b o ‘ladi.
6. Badiiy adabiyot bilan tanishtirish.
Bolalar badiiy adabiyoti
keng tarbiyaviy vazifalarni amalga oshirishga va bola shaxsini liar
j ih a td a n kamol to p tirish ga yordam beradi. U bolaning kishilar
hayoti haqidagi bilimlarini kengaytiradi,
eniotsional taassurotlarini
bo y ita d i. T a rb iy a c h i b o l a la r n i badiiy a s arlar bilan tan ish tira r
e k a n , u bolalarda quyidagi malakalarni shakllantiradi: I. Badiiy
asarlarni tinglash va tu sh u n is h . 2. Asar q a h ra nionla rining xatti-
harakatlarini baholash. 3. Insonlardagi axloqiy sifatlar va nuq-
sonlarni ta'riflab berisli. 4. Adabiy asarning m azm uniga doir savoi-
larga javob qaytarish, k ichik hajmdagi s h e ’rlarni intonatsiyalarga
rioya qilib yodlab olish va t a ’sirchan qilib aytib bcrish va h. k.
Bola hikoya, s h e ' r , e rta k tin g lay o tg a n id a q u v o n a d i, h u-
zurlanadi. Bu e m o ts io n a l t a ’sirlanish
bolada badiiy adabiyotni
estetik idrok etish, y a 'n i u n i s a n ’at asari sifatida his ctish qobi-
liyatining paydo boMishiga, u n d a axloqiy sifatlarning shakllanishiga
y o rd am beradi. T a rb iy a c h i bolalarni badiiy asar bilan tanishtirar
ekan, har bir b o lad a
kitobga nisbatan
qiziqish va m uhabbatni
tarbiyalashi kerak.
7.
B o la la r n i b o s h la n g 'ic h sa v o d g a ta y y o r la s h .
B o la la r
b o g ‘chasida bolalar n u tq in i rivojlantirish bo ‘yicha olib boriladigan
barcha pedagogik ishlar ularni maktabga tayyorlashga qaratilgandir.
M a k ta b d a t o ‘g ‘ri o g kzaki n u tq , b o sh q a la rn i tinglay olish,
u l a r n u t q in i n g m a z m u n i n i tu s h u n i s h , z a r u r boM ganda o ‘r-
to g ‘ining javobini t o i d i r i s h yoki t o ‘g‘rilashda m u h im m anbalar-
d a n biri hisoblanadi. N u t q bolalar ucluin tahlil predm cti b o ‘lib
qoladi, bu esa b o la la rd a n z o ‘r aqliy kuchni talab etadi.
S h u n d a y qilib, b o l a l a r n u tq in i rivojlantirish b o 'y ic h a har
bir ish jarayoni bolalarning yoshi
va
individual xususiyatlarini
hisobga oigan holda anialga oshiriladi. Bu b o rad a yuqorida b a y o n
etilgan vazifalarning har biri o 'z ining t a ’limiy va tarbiyaviy jih atiga
ega. N u tq n i rivojlantirish ja ra y o n id a shaxsning axloqiy sifatlari
shakllantiriladi, aqliy va estctik tarb iy an in g m u h im vazifalari hal
etiladi.
5 -§ . B olalar bog‘ch asid a nutqni rivojlantirish
d a stu ri, uning ilmiy a so si,
tuzilishi va m azm uni
„Bolalar bog'chasida t a ’lim -tarbiya d a s tu ri“ kabi „ N u tq o ‘sti-
rish dasturi“ h am ilmiy asoslarga ta y a n ib tuzilgan. Eng a w a l o ,
„ N u tq
0
‘stirish d asturi“
0
‘zining b u tu n m a z m u n i bilan bola sh a x -
sini har to m o n la m a rivojlantirishga q aratilgan. Bundan tash q a ri,
„ N u tq o ‘stirish dasturi“ bolalar t o m o n i d a n og'zaki nutqn i o kz-
lashtirish t o ‘g krisidagi psixologiya fani m a 'lu m o tla ri, bola bilish
faoliyatining xususiyatlari t o kg ‘risidagi nazariyaga a so sla n g a n .
S h u n in g d e k , d a s tu r bolaning riv o jla n ish id a nutq fao liy a tin in g
roli t o 'g krisidagi
nazariy asoslarga, d id a k tik prinsiplarga h a m t a y a
nib tuzilgan: „Bolalar bog'chasida ta 'lim -ta rb iy a dasturi“ da „ N u t q
0
‘stirish d a stu ri“ h a r bir gu ru h da quyidagi b o 'lim la rd an ib o ra t
qilib tuzilgan.
Do'stlaringiz bilan baham: 
