Qo‘yochilik fermalarida jun qirqish va junga birlamchi ishlov berishni mexanizasiyalash Reja: Jun qirqish, unga qo‘yiladigan asosiy zootexnik talablar, jun qirqish usullari

Qo‘yochilik fermalarida jun qirqish va junga birlamchi ishlov berishni mexanizasiyalash
Reja:
1. Jun qirqish, unga qo‘yiladigan asosiy zootexnik talablar, jun qirqish usullari
Qo‘ychilik mahsulotlarini etishtirish texnologiyasidagi eng mas’uliyatli va qisqa vaqt ichida ko‘p mehnat talab etadigan jarayonlardan biri jun qirqish va unga birlamchi ishlov berish jarayonlaridir. Jun qo‘lda qirqilganda bir bosh qo‘yning junini qirqish uchun jun qirquvchi, o‘rtacha 1000 marta qaychini ishlatadi, jun notekis qirqiladi, uzlukli holda bo‘ladi va uning sifati buziladi. Junni mashinada qirqish mehnat unumdorligini 3...5 marta oshiradi, qirqish balandligini kamaytiradi va bir tekisda uzluksiz bo‘lishini ta’minlaydi. Bu esa har bir qo‘ydan jun chiqishini 8...13% oshiradi va uning sifatli bo‘lishini va xalqaro standart talablari darajasida bo‘lishini ta’minlaydi. Shuning uchun Respublikamizda qo‘ychilik fermalarida jun qirqishni mexanizatsiyalashtirish hozirgi vaqtdagi asosiy talablardan biridir.
Mayin va yarim mayin junli qo‘ylar yil davomida bahorda bir marta, dag‘al junli qo‘ylar ikki marta, ya’ni bahorda (01...15 may) va kuzda (01...15 sentyabr) qirqiladi. Jun qirqishning kalendar (taqvimiy) muddati iqlimga bog‘liq bo‘lib, havo nisbatan issiq va quruq bo‘lishiga bog‘liq ravishda o‘zgarishi mumkin.
Jun qirqish asosan ikki usulda, ya’ni indvidual va potokli texnologiyalar asosida tashkil etiladi. Individual usulda qo‘y juni bir jun qirquvchi - operator tomonidan bajariladi, potokli texnologiyada jun qirqish jarayoni bir necha kichik jarayonlarga bo‘linib, har bir kichik jarayon alohida operatorlar tomonidan liniyali yoki karuselli konveyerlarda bajarildi.
Jun qirqish yerda yoki maxsus stolda qo‘ylar bog‘langan (fiksatsiyalangan) va bog‘lanmagan holda bajariladi. Har bir fermada, jun qirqish va unga birlamchi ishlov berish, uning birlamchi hajmi, moddiy texnika bilan ta’minlanganligi va iqtisodiy imkoniyatlarini hisobga olgan holda o‘ziga mos texnologiyalar asosida bu jarayonni tashkil etadi. Jun qirqish va unga birlamchi ishlov berish texnologiyasi umumiy ravishda murakkab jarayonlarni o‘z ichiga oladi va mavsumiy xarakterga ega bo‘lganligi tufayli har bir fermada maxsus tayyorgarlik ko‘rishni talab etadi.
Jun qirqishgacha 12...15 soat muddatda qo‘ylar oziqlantirilmaydi. Sug‘orish 10...12 soat oldin to‘xtatiladi. Bu junning quruq bo‘lishini, hayvonlarning jun qirqish jarayonida qiynalmasligi va ortiqcha terlamasligini ta’minlaydi.
Ferma va otarlarda jun qirqish quyidagi tartibda olib boriladi: birinchi qishda qo‘zilagan qo‘ylar, keyin yosh qo‘ylar, pichilgan qo‘ylar, bahorda qo‘zilagan qo‘ylar va eng oxirida qo‘chqorlarning juni olinadi.
Jun qirqish va unga birlamchi ishlov berish jarayonlariga quyidagi zooveterinariya talablari qo‘yiladi:
- qo‘yga jarohat bermaslik, muloyim va ehtiyotlik bilan muomalada bo‘lish;
- junni iloji boricha toza va bir tekis holda qirqilishini ta’minlash;
- junni mashinaning bir harakati yordamida qirqish, ya’ni bir joyda mashinkani qayta harakatlantirmaslik;
- jarohatlangan qo‘ylarga darhol kreolin yoki maxsus mazlar yordamida ishlov berish;
- har bir qo‘ydan olinadigan junning yaxlit runo holda bo‘lishini ta’minlash.