Quloq tomoq

moya to‘sig‘i – limfoid halqasini kim topgan?

---

12
A. Pirogov va Valdeyer.
B. Bush.
D. Politser.
E. Valsalva.
F. Riolan.
9. Rossiyada birinchi otorinolaringologiya kafedrasini 
kim tashkil qilgan?
A. Simanovskiy.
B. Lixachev.
D. Pirogov.
E. Voznesenskiy.
F. Laskov.
10. Peshona reflektorini kim ishlab chiqargan?
A. Gofman.
B. Kuper.
C. Yevstaxiy.
D. Manuel Garsio.
E. Abu Ali ibn Sino.

---

13
II bob
QULOQ  SHIKASTLARI  VA  KASALLIKLARI.
SURDOLOGIYA  VA  ESHITISHNI
PROTEZLASH
Quloq anatomiyasi
Eshituv va muvozanat a’zosining asosiy qismi chak-
ka suyagining piramidasimon o‘simtasida joylashgan. U 3 
qism – tashqi, o‘rta va ichki quloqdan iborat.
Tashqi quloq (auris externa) – quloq suprasi va tashqi 
eshituv yo‘lidan tashkil topgan (1, 2-rasmlar).
l-rasm. Tashqi  quloq.

---

14
Quloq suprasi – teri bilan qoplangan elastik tog‘aydan 
tuzilgan bo‘lib, tovush to‘lqinini ushlash vazifasini baja-
radi. Tog‘ay quloq chetida qayrilib supra burmasini hosil 
qiladi. Quloq suprasining asosini 0,5–1 mm  qalinlikda-
gi elastik tog‘ay tashkil qilib, u har yon tomonidan teri 
hamda tog‘ay usti pardasi bilan qoplangan. Quloq suprasi 
uning tashqi sathini o‘rab olgan gajak va ichki tomon-
dan unga qarama-qarshi joylashgan bolishsimon gajakdan 
tuzilgan. Quloq suprasining oldingi tomonidan ko‘tarilib 
tashqi eshi tuv yo‘lini berkitib turadigan bo‘rtmasi supacha 
deyiladi. Uning orqa tomonidagi boshqa bo‘rtmasi qarshi 
supacha deyiladi. Quloq suprasining pastki qismida tog‘ay 
plastinka o‘rnida yumshoq yog‘ qatlami bor. Bu joy quloq 
yumshog‘i deyiladi. Quloq suprasi voronkasimon torayish 
hosil qilib, tashqi eshituv yo‘liga aylanadi.
Tashqi eshituv yo‘li uzunligi 30–35 mm li «S» simon 
kanal bo‘lib, tashqi tomondan quloq teshigi, ichkaridan 
nog‘ora parda bilan chegaralanib turadi. Tashqi eshituv 
yo‘li teri bilan qoplangan, quloq suprasi terisining davomi 
hisoblanadi. Tashqi eshituv yo‘lining pardali tog‘aysimon 
bo‘limidagi terining qalinligi 12 mm  bo‘lib, sertuk, yog‘ 
2-rasm. Tashqi, o‘rta va ichki quloq.
1 – tashqi eshituv  yo‘lining suyak qismi; 2 – tashqi eshituv
yo‘lining tog‘ay qismi; 3 – quloq suprasi; 4 – yarim halqasimon
kanallar; 5 – chig‘anoq; 6 – eshituv  nayining tog‘aysimon pardali
qismi; 7 – eshituv  nayining suyak qismi; 8 – nog‘ora bo‘shlig‘i;
9 – nog‘ora parda.
4 5
6
7
8
9
1
2
3

---

15
va sera ishlab chiqaradigan bezlari bor. Bu bezlar shaklan 
o‘zgargan yog‘ bezlaridir. Ular jigarrang sekret ajratadi, 
bular o‘z navbatida yog‘ bezlari ajratmasi va tashqi eshituv 
yo‘li terisidan ko‘chgan epiteliylar bilan birgalikda quloq 
kirini hosil qiladi. Nog‘ora parda (membrana tympani) 
soat oynasiga o‘xshash botiq doira shaklida bo‘lib, yupqa 
va elastik to‘qimadan tuzilgan, diametri o‘rta yoshdagi 
odamlarda 9 x 12 mm  cha bo‘ladi. Quloqning nog‘ora 
pardasi nog‘ora bo‘shlig‘ining tashqi devori hisoblanadi. 
U tashqi quloqdan o‘rta quloqni ajratib turadi. Shakli no-
to‘g‘ri (oval ko‘rinishida bo‘lib) juda qattiq, xiyol elastik va 
juda yupqa (0,1 mm gacha) anatomik tuzilmadir. Nog‘ora 
parda 3 qavatdan iborat: tashqi – teri qavat (bezsiz va 
so‘rg‘ichlarsiz), ya’ni tashqi eshituv yo‘li terisining davomi 
hisoblanadi, ichki shilliq qavati – nog‘ora bo‘shlig‘i shilliq 
pardasining davomi sanaladi, o‘rta qavat – biriktiruvchi 
to‘qimadan tuzilgan ikki qavatli tolalardan (tashqi radiar 
va ichki aylana tolalardan iborat). Nog‘ora parda tashqi 
eshitish kanali bilan o‘rta quloq chegarasida joylashgan 
aylana ariqchaga soat oynasi soat korpusiga joylashgandek 
kirib turadi (3-rasm).
Tashqi quloq uyqu arteriyasi va yuqori jag‘ arteriyasi 
tarmoqlaridan oziqlanadi. Tashqi quloqning harakat in-
3-rasm. Nog‘ora pardasi.
A.  Oldingi pastki; B.  Orqa pastki. 
D. Orqa yuqori; E. Oldingi yuqori 
kvadrantlari.  1  – uzangi mus-
kulining payi; 2 – sandonning uzun 
oyoq chasi;  3 –  sandon tanasi; 4 – 
bol g‘acha boshchasi; 5 – bo‘ shash -
gan qismi; 6 – bolg‘achaning orqa 
burmasi; 7 – bolg‘achaning oldingi 
burmasi;  8  –  bolg‘achaning qisqa 
o‘simtasi; 9 – bolg‘achaning das-
tasi; 10 – kindikcha; 11 – tarang 
tortilgan qismi; 12 – nur  konusi; 
13 – fibroz tog‘aysimon halqa.
13
12
11
10
E
9
8
7
6
5
A
B
D
1
2
3 4

---

16
nervatsiyasi yuz nervi tarmoqlari, sezgi innervatsiyasi uch 
shoxli va adashgan nerv tarmoqlari bilan boshqariladi.