Rangli va qora

Qo’rg’oshin
uchdan bir qismi avtomobil va boshqa transport vositalari 
uchun elektr akkumulyatorlar ishlab chiqarishda ishlatidadi. Qo’rg’oshin 
plastinalari nurlanishdan (rentgen, radiaktiv izotoplarini nurlari) himoyalanish 
maqsadida xonalarni pardozlashda, ko’pChilik kimyoviy reaktorlarni (bir qator 
kislota va ishqorlarga qarshi yuqori bardoshliligini hisobiga) ichki tomonini 
qoplashda keng qo’llanadi.
Magniy
ning boshqa metallardan farq qiladigan muhim xususiyati kichik 
zichligi - 1,74 g/sm
3
hisoblanadi. Olimlar magniy ishtirok etgan engil, mustahkam, 
issiqqa bardoshli bir qator qotishmalar kashf etishga muvaffaq bulishdi. Magniyni 
legirlash uchun Ti, Au, Be, Li, Cd, Ce kabi metallar ishlatiladi. 
O’zining kimyoviy barqarorligi, tashqi ko’rinishi jozibadorligi va yuqori 
baholanishi sababli 
oltin
va 
kumush 
mahsulot – pul muomalasi rivojlanish 
davrida, narx - qiymatini belgilaydigan pul vazifasini bajara boshladi. Kumush 
Kime sanoatida bir qator kimyoviy jarayonlarni tezlashtiradigan katalizator, foto 
va kino sanoatida yrug’lik sezuvchan emulsiyalar ishlab chiqarishda ishlatila 
boshlandi. Hozirgi vaqtda oltin va kumush yuvelir mahsulotlari ishlab chiqarishdan 
tashqari ishonchli oksidlanmaydigan elementlar sifatida elektron qurilmalarda 
ishlatila boshlandi. XX asr o’rtasidagi texnika inqilobi natijasida yangi jarayonlar, 
texnologiyalar, sanoatning elektronika, yadro energetikasi, raketa – kosmik 
komplekslar kabi tarmoqlari paydo bo’ldi. Ularni hayotga tatbiq qilish uchun yangi 
xususiyatlar va xossalarga ega YAngi materiallar talab etilardi. 
Volfram 
va
molibden 
kabi qiyin eriydigan metallar elektr pechlarida 
isitgich, elektr va yorug’lik lampalari qismlari, elektr kontaktlar, buyoqlar, 
moylash materiallari ishlab chiqarishda ishlatiladi. Biroq bu metallarning asosiy 
qismi asbobsoz, tez kesar, o’tga chidamli, emirilishga chidamli, kislota bardoshli 
va boshqa turdagi legirlangan po’latlar olishga yo’naltiriladi. 
Titan 
asosidagi qotishmalar yuqori solishtirma mustahkamlikka ega, 
shuning uchun uni asosiy ishlatadigan soha reaktiv aviasiya va raketa – kosmik 
texnika bo’lib qoldi. So’nggi vaqtda titanli qotishmalar kemasozlik, kimyoviy 
mashinasozlik, tibbiyot uskunalari ishlab chiqarishda ishlatila boshlandi. Titan 
karbidi qattiq asbobsozlik qotishmalari tarkibiga kiradi. 
Sirkoniy 
yadro reaktorlari elementlarini tayyorlashda eng mos material 
bo’lib qoldi. Elektronikada sirkoniyni gazlarni yaxshi yutishi evaziga elektron 
qurilmalarda yuqori vakuum saqlab turish qobiliyatidan foydalaniladi. ZrO
2
va 
ZrSiO
4 
ko’rinishida sirkoniy yarmidan ortig’i o’tga chidamli materiallar, farfor, 
emal, shisha ishlab chiqarishda ishlatiladi.