Respublika bo‘yicha yong‘inlar sodir bo‘lishi va ularda ko‘riladigan zararlar to‘g‘risida statistik ma’lumotlar tahlili Reja

Sprinkler uskunalari avtomatik o`t o`chirish vositalariga mansub bo`lib, unda xonaning shipiga suv yoki ko`pik harakatlanadigan quvurlar o`rnatiladi. Ularga ma`lum masofalarda shtutserlar yordamida sprinkler kallaklari o`rnatilgan. Har bir sprinkler kallagi 12 m<sup>2</sup> yerga mo`ljallanadi. Oddiy holatda kallaklarning suv yollari qopqoq bilan berk holda turadi. Qopqoqni yengil eruvchan metalldan yasalgan qulf ushlab turadi.
Sprinkler kallaklari shtutser yordamida shipdan o`tgan suv quvurlariga burab kirgiziladi (12.8 – rasm). Shtutserning teshigiga zanglamasligi uchun bronza halqa burab kiritilgan. halqa bilan shtutser orasiga o`rtasi teshik metall diafragma o`rnatilgan. Diafragmaning bu teshigi shisha sharcha (qopqoq) bilan berkitilgan. U esa uchta o`zaro yengil eruvchan metall bilan kavsharlab qo`yilgan mis plastinkalari yordamida ushlab turiladi.
Yong`in chiqqanda, havo qizib sprinkler kallagiga yetib boradi va yengil eruvchan kavsharlagichga ta`sir qilib qulfni buzib yuboradi. Bosim ostidagi suvning qopqoqqa ta`siri natijasida u diafragmadan tushib ketadi va suvga yo`l ochiladi. Teshikdan urilib tushayotgan suv tarqatkichga urilib, 9 – 12 m<sup>2</sup> ga yoyilib tushadi. Sprinkler qulflari 72, 93, 141, 182 °C da erib ketishga mo`ljallangan.
Drencher kallagi tashqi ko`rinishi bo`yicha sprinkler kallagidan kam farq qiladi. Faqat unda yengil eruvchan qulf va qopqoq yo`q. Shuning uchun drencher tizimi xonalarda emas, xonalar va binolar orasiga o`rnatiladi. Bularni yong`in bir sexdan ikkinchi sexga yoki bir binodan ikkinchi binoga o`tib ketmasligi uchun qo`llaniladi (12.9 – rasm). Ularni ishga tushirib yuborish qo`lda yoki avtomatik ravishda issiqlik relelarini qo`llash orqali amalga oshirilishi mumkin.
Sprinkler va drencher uskunalari uzluksiz takomillashtirib boriladi. Hozirgi paytda ularriing faqat suv emas, balki ko`pik bilan ham o`chira oladigan, avtomatik boshqariladigan xillari mavjud.
Suv bilan ishlaydigan uskunalarning sprinkler kallaklari oldidagi quvurlarda suvning bosimi doimo 0,6 MPa. ga, ko`pik bilan ishlaydigan quvurlarda esa 0,3 MPa. ga yaqin bo`lishi kerak. Ko`pik bilan ishlaydigan har bir kallak 17 m² ga mo`ljallanadi. Ko`pik hosil qiluvchi moddaning sarfi 3,5 litr/soat va o`t o`chirish vaqti 10 – 15 minut deb olinadi.