Ўринов Дилшод Нормуродович 4-курс «А» гуруҳ

(darik)  hamda  kumush (sikl)  tangalar  zarb  etilardi. Ma’lumki, ahamoniylar 

qo’shinlarining asosiy qismini  o’rta  Osiyoliklar  tashkil  qilishgan: so’g’d, 

baqtriya, xorazm  va  sak  askarlari  fors  podsholarining Gretsiyaga  qilgan  

yurishlarida  faol  ishtirok  etganlar. O’rta  osiyolik  jangchilar    ahamoniylar  

saltanatining turli  shaharlarida  garnizon  xizmatini  ham  o’tashardi. Hech  shak – 

shubha  yo’qki, o’sha  davrdayoq,  O’rta  Osiyo xalqlarining ko’pchilik  qismi  

ma’dan pulni  yaxshi  bilgan, ammo  bu  yerdagi  ijtimoiy – siyosiy  taraqqiyotning 

ma’lum  shart – sharoitlari  tufayli  bu pullar  savdo – sotiq  vositasiga  aylanmay  

qolgan. Hozirgacha  O’rta  Osiyo  territoriyasida miloddan  avvalgi  VI –  IV 

asrlarga  oid  dalil  qilib  ko’rsatishga  arzigulik  tanganing  biron – bir  namunasi  

haqida  xabar  yo’q. O’tgan  asrda  Karki  (Turkmaniston) shahrining  atrofida  

---

 

-  - 

ahamoniylar  davlatining  oltin  darigi  topilgani haqidagi mujmal  xabar  bundan  

mustasno. Qadimdan  bu tangalarni  «tirandoz»  deb  atashardi, sunki  tanganing  

bir  tomonidan  tiz  cho’kkan  quyi  kamon otayotgan  podsho  yoki askarning 

tasviri aks  ettirilgan

1

.  

Miloddan  avvalgi  IV asrning  uchinchi choragida  qudratli ahamoniylar  

saltanati  Aleksandr  Makedonskiy  qo’shinlari  zarbasidan  quladi. Miloddan  

avvalgi  330 –  327 yillarda  qadimgi  zamonning eng  zabardast  lashkarboshisi  

O’rta  Osiyoni  zabt  etish  bilan  band  bo’ldi. Tub  yerlik  aholi  uning  o’sha  

paytdagi  ilg’or  qo’shinlariga  qarshi  qahramonona  kurash  olib bordi. 

Makedonskiy  qo’shinlari shahar  va  qishloqlarni  g’orat  qildi. Shunga  qarmay, 

O’rta  Osiyoning  janubiy  rayonlari  Aleksandr  Makedonskiy  davlati, keyin  esa  

uning  sarkardasi  Selevk  o’rnatgan  saltanat  tarkibiga  qo’shilishining ijobiy  

tomonlari  ham  yo’q  emas  edi. Bir  qancha  vaqt  o’tgandan keyin  O’rta  Osiyo  

Ellada  davlati  asoratiga  tushib qoladi: ilg’or  grek  madaniyati  sharqning eng olis  

nuqtalarigacha  kirib boradi, Ellada  ta’siridagi  mamlakatlar  o’rtasida mol  

ayirboshlash va  madaniy  aloqalar  kuchayadi. 

Aleksandr  Makedonskiy  jangchilari  o’zlari  bilan  birga  muomaladagi  

tangalarini olib  kelishlari  shubhasizdir, ammo  ular  yerlik  aholi  orasida  urf  

bo’lganmikan? Fanda  bu  farazlarni tasdiqlovchi  biron –  bir  ma’lumot  yo’q. 

O’rta  Osiyo  territoriyasida  Aleksandr  davlatiga  mansub  tangalar  ham  

topilmagan. Tasodif tufayli  topilgan Aleksandr  Makedonskiyning  tetradraxmasi  

Oybek  nomidagi  O’zbekiston  xalqlari  tarixi  muzeyi  fondidan olingan  bo’lib, 

Ellada  tangashunosligida  eng  nodir  nusxalaridan  hisoblanadi. Uning o’ng  

tomonidan qiyofasi  Aleksandrga  o’xshab  ketadigan, arslon  terisi  yopingan  

Gerakl, tanganing  ters  tomonidan qo’lida  qush  tutgan  Zevsning  taxtda  o’tirgan 

qiyofasi tasvirlangan. 

Aleksandr  Makedonskiyning o’limidan  so’ng  uning  saltanatida 

 

sarkardalar  –  diadoxlar taxt  uchun  shafqatsiz  kurash  boshlab  yubordilar. 

                                                 

1

 

Введение  в  специальные  исторические  дициплины.  МГУ.  1990. стр - 89. 

---

 

-  - 

Makedoniya  davlatining  xarobalarida  bir  necha  yirik –  yirik  ellin  davlatlari  

barpo  etiladi. 

O’rta Osiyoning  janubiy  rayonlari  meloddan avvalgi  312  yili  Selevk I 

Nikator  tashkil  etgan  Selevkiylar  imperiyasining bir  qismiga  aylanadi. 

Baqtriyada  (Shimoliy  Afg’onistondagi  hozirgi  Balx)  zarb  etilgan  birinchi  

tangalarning paydo  bo’lishi  selevkiylar  davlatining  sharqiy  viloyatlaridagi  

satrapi (voliysi) keyinchalik  uning  podshohi  bo’lmish  Selevkning  o’g’li  

(Selevk  va  mashhur  Spitamenning qizi  Apama  nikohidan tug’ilgan  farzand)