S-elementlarning tibbiyotdagi ahamiyati

Magniy va kalsiy ionlarining tibbiyotdagi ahamiyati

Magniy va kalsiy birikmalari odam va hayvonlarning organlarida uchraydi. Kishi organizmi uchun zarur bo`lgan kalsiy va magniyning miqdori osonlik bilan to`lg`iziladi., chunki bu elementlar yer qobig`ida eng ko`p tarqalgan sakkizta elementning ikkitasidir. O`simliklar uchun ko`k rang beruvchi xlorofill o`z tarkibida magniy saqlaydi. Sut va turli sabzavot o`simliklari o`zida ko`p miqdorda kalsiy saqlaydi. Ichiladigan suv o`zida ma’lum miqdorda kalsiy saqlaydi.

Odam organizmdagi 15 ga yaqin fermentlar tarkibida magniy bo`ladi va ularning faolligini ta’minlashda ishtirok etadi. Bu fermentlar ko`pincha fosfor guruhlari bilan ta’sirlashish xususiyatiga ega bo`lib, fosfoefir bug`larni gidrolizlash, substratdagi fosfat qoldiqlarining ichki molecular taashilishini ta’minlab berish va boshqa qator jarayonlarni amalga oshiradi.

Magniy va marganes ionlari ATF va ADF tarkibiga kirib, ularning makroergik tabiatini belgilashda katalizator vazifasini bajaradi. Magniy ionlari ribosomalar (RNK sintezi sodir bo`ladigan organellalar) tarkibiga kirib, ularning subbirliklarini (subbirlik-oqsil molekulasi) o`zaro bog`lovchi ko`prikcha vazifasini o`taydi. Magniy ionlarining sitoplazmadagi konsentratsiyasi kamayganda ribosomalarning ikki subbirliklari dissotsialanadi, oqibatda hujayraning oqsil sintezlovchi xossalari buziladi va turli saraton kasalliklari kelib chiqadi. Kishi uchun kalsiy suyak va tishning o`sishida zarur. Bir kunda bolalar uchun 1.5 gr gacha, kattalar uchun 1 gr kalsiy kerak. Emizikli ayollarda kalsiy sut hosil bo`lishida aktiv ishtirok etadi. Oshqozonda sutning kazeinini cho`ktirishda, yurak urish ritmini normal holatda bo`lishida va qon ivishida fibrinogenini fibringa aylantirishda kalsiyning roli kattadir. Agarda qonning ivish xossasini oshirish kerak bo`lib qolsa, u holda organizmga qo`shimcha miqdorda kalsiy tuzlari yuboriladi, aksincha bo`lsa, yani ivish xossasini kamaytirish kerak bo`lsa, u holda ionini bog`lash uchun natriy yoki kaliy nitrat yuborish natijasida mustahkam nitratli kompleks hosil bo`ladi. Agar qonda kalsiyning miqdori kamaysa, u holda qon suyakdagi kalsiyni ola boshlaydi. Natijada osteomalyatsiya kasalligi vujudga keladi, ya’ni skeletning suyaklari qiyshayadi. Qondagi kalsiyning konsentratsiyasini qalqonsimon bez ajratib chiqaradigan kalsitonning gormoni boshqarib turadi. Qalqonsimon bez ajratib chiqargan kalsitonning bilan davolash natijasida qariyalarda osteoporazning oldini olinadi. Qon plazmasida kalsiyning yetishmasligi mushaklarni tortishib qolishiga sabab bo`ladi.