|
Jahonning 10 ta eng yirik va 10 ta eng kichik davlatlari
№
|
Davlatlar
|
Hududi (ming kmJ)
|
№
|
Davlatlar
|
Hududi (ming kni')
|
1
|
Rossiya
|
17075
|
185
|
Malta
|
0,32
|
2
|
Kanada
|
9976
|
186
|
Maldiv Respublikasi
|
0,3
|
3
|
Xitoy
|
9599
|
187
|
Sent-Kits va Nevis
|
0,26
|
4
|
Amerika Qo‘shma Shtatlari
|
9519,4
|
188
|
Marshall orollari
|
0,18
|
5
|
Braziliya
|
8515,7
|
189
|
Lixtenshteyn
|
0,16
|
6
|
Avstraliya
|
7692,0
|
190
|
San-Marino
|
0,06
|
7
|
Hindiston
|
3287,2
|
191
|
Nauru
|
0,02
|
8
|
Argentina
|
2780,4
|
192
|
Tuvalu
|
0,02
|
9
|
Qozog‘iston
|
2724,9
|
193
|
Monako
|
0,002
|
10
|
Jazoir
|
2381,7
|
194
|
Vatikan
|
0,0004
|
Yangi mavzuni mustahkamlash:
Uyga vazifa: Mavzuni o`qib o`rganib kelish yozuvsiz xaritani to`ldirish
O’quv ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari: ______________ __________
Sana: “__________” 2019-yil Geografiya fani Sinf: 9-sinf
2-§ Mavzu: Jahon mamlakatlarining ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanganligi bo‘yicha tasnifi
I.Darsning maqsadi:
a) ta’limiy: __________________________________________ ____________________________________________________
b) tarbiyaviy: _______________________________________
____________________________________________________
v) rivojlantiruvchi:___________________________________
____________________________________________________
II.Darsning turi: Amaliy, nazariy, aralash, noan`aviy, ananaviy.
III.Darsning usuli: . Aqliy hujum, savol-javob, guruhlarda ishlash.
I V.Darsning jihozi: Darslik ,xarita ,atlas,gulobus.
V.Didaktik jihoz: Tarqatma materiallar, slaydlar ,bukletlar
VI.Texnik jihoz: Kadoskop,kampyuter, diaproyektor ekran.
VII.Dars uchun talab etiladigan vaqt:45 minut:
Darsning texnik chizmasi:
Dars bosqichlari
|
Vaqt
|
Tashkiliy qism.
|
2 daqiqa
|
Yangi mavzuni boshlashga hozirlik
|
3 daqiqa
|
Yangi mavzuni yoritish
|
25 daqiqa
|
Guruhlarda ishlash. Yangi mavzuni tahlil qilish
|
7 daqiqa
|
Darsni yakunlash
|
3 daqiqa
|
Uyga beriladigan topshiriqlar
|
5daqiqa
|
VIII.Darsning borishi (reja):
1.Tashkiliy qism: a)Salomlashish, b)tozalikni aniqlash, d)davomatni aniqlash c) darsga tayyorgarlik ko`rish va dars rejasi
2. Uyga vazifani so`rab baholash: a) og`zaki so`rov b) daftarni tekshirish
v) tarqatma materiallar orqali g) misollar yechish e) amaliy
IX.Yangi mavzu bayoni:
Jahon mamlakatlarining eng muhim belgilaridan biri - ularning ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish darajasidir. Davlatlarning ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanganligini baholash uchun bir qancha mezonlar qo‘llaniladi. Bu mezonlardan asosiylari:
yalpi ichki mahsulot (YIM)ning umumiy va aholi jon boshiga nis- batan hajmi;
milliy iqtisodiyotning tarmoqlar tarkibi;
eksportning tovar tarkibi hamda mamlakatning xalqaro ixtisoslashuvi;
turli ko‘rsatkichlar bilan belgilanadigan aholining turmush darajasi.
Jahon mamlakatlari ushbu mezonlar asosida BMT tomonidan 3 ta yirik
blokka bo‘linadi: rivojlangan, rivojlanayotgan va o'tish iqtisodiyotidagi mamlakatlar.
Rivojlangan mamlakatlar qatoriga, odatda Yevropadagi ko‘plab davlatlar (Sharqiy Yevropadan tashqari), AQSH, Kanada, Yaponiya, Avstraliya, Yangi Zelandiya, Isroil va Janubiy Afrika Respublikasi kabi davlatlar kiritiladi. Shu bilan birga oxirgi yillarda Koreya Respublikasi va Singa- pur ham rivojlangan mamlakatlar sifatida e’tirof etilmoqda.
Rivojlangan mamlakatlar orasida ulkan iqtisodiy salohiyati va ishlab
chiqarish hajmi bilan «Katta yettilik» guruhini tashkil etuvchi davlatlar ilohida ajralib turadi. Ushbu guruhga AQSH, Kanada, Yaponiya,
Germaniya, Fransiya, Buyuk Britaniya hamda Italiya kiradi. Bu mamla- katlar xalqaro iqtisodiy va siyosiy munosabatlar tizimida muhim o‘rin tutadi.
Ijtimoiy-iqtisodiy va siyosiy tizimi turli davrlarda Yevropadan ko‘chib kelgan aholi tomonidan shakllantirilgan va hozirgi kunda rivojlanishning yuqori ko‘rsatkichlari bilan tavsiflanadigan Avstraliya, Yangi Zelandiya, Isroil, JAR singari davlatlar «ko'chirilgan» kapitalizm mamlakatlari guruhi sifatida ajratiladi.
Jumladan, ulkan tabiiy-resurs, demografik va iqtisodiy salohiyatga ega Xitoy, Hindiston, Braziliya va Meksika tayanch rivojlanayotgan mamlakatlar guruhini tashkil qiladi.
Y angi mavzuni mustahkamlash:
Uyga vazifa: Mavzuni o`qib o`rganib kelish yozuvsiz xaritani to`ldirish
Foydalanilgan adabiyotlar: 9-sinf darsligi, qo`shmcha adabiyotlar.
O’quv ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari: ______________ __________
Sana: “___________” 2019-yil Geografiya fani Sinf: 9-Sinf
3-Mavzu. Jaxon mamlakatlarining davlat tizimi va boshqaruvi shakllari
I.Darsning maqsadi:
a) ta’limiy: __________________________________________ ____________________________________________________
b) tarbiyaviy: _______________________________________
____________________________________________________
v) rivojlantiruvchi:___________________________________
____________________________________________________
____________________________________________________
II.Darsning turi: Amaliy, nazariy, aralash, noan`aviy, ananaviy.
III.Darsning usuli: . Aqliy hujum, savol-javob, guruhlarda ishlash.
I V.Darsning jihozi: Darslik ,xarita ,atlas,gulobus.
V.Didaktik jihoz: Tarqatma materiallar, slaydlar ,bukletlar
VI.Texnik jihoz: Kadoskop,kampyuter, diaproyektor ekran.
VII.Darsuchun talab etiladigan vaqt:45 minut:
Darsning texnik chizmasi:
Dars bosqichlari
|
Vaqt
|
Tashkiliy qism.
|
2 daqiqa
|
Yangi mavzuni boshlashga hozirlik
|
3 daqiqa
|
Yangi mavzuni yoritish
|
25 daqiqa
|
Guruhlarda ishlash. Yangi mavzuni tahlil qilish
|
7 daqiqa
|
Darsni yakunlash
|
3 daqiqa
|
Uyga beriladigan topshiriqlar
|
5daqiqa
|
VIII.Darsning borishi (reja):
1.Tashkiliy qism: a)Salomlashish, b)tozalikni aniqlash, d)davomatni aniqlash c) darsga tayyorgarlik ko`rish va dars rejasi
2. Uyga vazifani so`rab baholash: a) og`zaki so`rov b) daftarni tekshirish
v) tarqatma materiallar orqali g) misollar yechish e) amaliy
IX.Yangi mavzu bayoni:
Respublika shakli Qadimgi Rim davridan ma’lum bo‘Isa ham, uning tarqalishi XX asrning ikkinchi yarmiga to‘g‘ri keladi. 2018-yil holatiga ko‘ra, jahonning siyosiy xaritasida 150 ta respublika davlatlari mavjud. Respublikalar asosan 3 ta turga bo‘linadi: prezidentlik, parlamentar hamda aralash. Prezidentlik respublikalarida hokimiyatning asosiy vakolat lari prezidentga tegishli bo‘lib, hukumat (vazirlar mahkamasi) tarkibi vakolat rahbari tomonidan shakllantiriladi. Ba’zi davlatlarda prezident bir vaqtning o‘zida davlat va hukumat rahbari lavozimlarini egallaydi. Prezidentlik respublikalariga AQSH, Meksika, Braziliya, Argentina, Indoneziya, Af'oniston, Belarus, Qozog‘iston, 0‘zbekiston kabi mamlakatlar misol bo’la oladi. Prezidentlik respublikasi shakli eng ko‘p Afrika va Amerika qit’alarida tarqalgan.
Parlamentar respublikalarda hukumat tarkibi parlament saylovlari natija- lari asosida siyosiy partiyalar tomonidan shakllantiriladi, prezidentning funksiyalari esa cheklangan bo‘ladi. Germaniya, Avstriya, Italiya, Latviya, Estoniya, Gretsiya, Isroil, Hindiston, Janubiy Afrika spublikasi va boshqalar ana shunday davlatlar sirasiga kiradi. Parlamentar respublikalar ko‘proq Yevropada joylashgan.
Aralash respublikalarda esa prezident va parlament birgalikda hukumat tarkibini shakllantiradi va uning faoliyatini nazorat qiladi. Bunday Res publikalar qatoriga Rossiya, Portugaliya, Ukraina, Xorvatiya, Fransiya,Jazoir, Misr va boshqa mamlakatlar mansub.
Do'stlaringiz bilan baham: |
