Sana. Mavzu: Un va don mahsulotlarining ozuqaviy qiymati va ahamiyati. Xamir turlari. Oshirma va oshirmasdan tayyorlanadigan xamirlar haqida ma'lumot. Amaliy mashg'ulot: Yog'li qatlanib, tayyorlanganxamirdan

Xamirturushsiz (oshirilmagan) xamir. Oshirilmagan xamirni qorish uchun asosiy xom ashyolar un, suv va tuz hisoblanadi. Tog’oraga bir oz suv va tuz solib eritiladi, so’ngra elab olingan unni solib qoriladi. Xamir ichida tugunchalar qolmaguncha qorilib, so’ngra yaxshilab mushtlanadi. Tayyor xamirni zuvala qilib, toza sochiq bilan 10-15 daqiqa o’rab qo’yiladi. Bu xamir o’rtacha yumshoqlikda tayyorlanadi, 1 kg unga 2 stakan iliq suv, 2 choy qoshiqda tuz solinadi. Bu xildagi xamirdan patir, somsa, qatlama, chuchvara va lag’mon tayyorlash uchun foydalaniladi. Ayrim xollarda tayyorlanadigan xamir taomlariga qarab xamir tayyorlash jarayonida sut, yog’, tuxumlardan ham foydalanish mumkin.
AMALIY MASHG`ULOT.
Yog'li qatlanib, tayyorlangan xamirdan “Somsa” pishirish.
Qatlama somsa tayyorlash tayyorlash uchun namakob tayyorlanadi (2 choy qoshig’ida tuz va 2 stakan suv). Namakobga un solib yumshoqligi o’rtacha xamir qoriladi va tindiriladi. Xamir yoyiladi, yoymani yog’lab o’rab chiqiladi. O’ralgan xamirni 3-4 sm bo’lakchalarga bo’linadi. Har bir bo’lakcha jo’vada yupqa qilib yoyiladi va 1 osh qoshida tayyorlab olingan qiyma solib tugiladi. Tugilgan somsalarni listga terib (ustiga tuxum ham surtish mumkin), 30-35 daqiqaga, harorati 180-200 darajali duxovkaga solib pishiriladi.
Amaliy mashg`ulot vaqtida o`quvchilar ikki guruhga ajralib ikki xil somsa tayyorlashadi. O`qituvchi o`quvchilar qoynalgan joyiga yordamlashib yuboradi va har ikkala guruhning ishini tekshirib boradi.
Somsa tayyorlash texnologik xaritasi.

№	Masalliqlar	Ish jarayoni	Rasmlar bilan izoh
1	Kerakli masalliqlar tayyorlab olinadi	Un, suv, yog`, tuz, gusht, piyoz, ziravorlar, tuxum
2	Un, suv, tuz,	Tuzli suvga un solinib oddiy xamir tayyorlab olinadi va zuvala shaklida urab olib qo`yiladi.
3	Piyoz , gusht, ziravorlar, tuz	Gusht bilan piyoz mayda to`g`ralib aralash massa hopsil qilinadi va ziravorlar solinadi tabga ko`ra tuz ham.
4	Tayyor dam olib tingan xamir	Tingan xamirni uqlov yordamida yoyib olamiz.
5	Saryog`	Yoyilgan xamirga saryog` surilib, oraladi va uzinasiga 3 sm kenglikda kesib olinadi
6	Xamir mahsuloti	Kesib olingan xamirchalar barmoqlar bilan bosib aylana shakliga keltiriladi
7	Xamir bo`lakchalari, uqlov	Bo`lakli xamirlar yoyiladi
8	Yoyilgan xamir, tayyor masalliqlar	Yoyilgan xamirlar ichiga tayyorlab qo`yilgan masalliqlar solinib turli shaklda tugiladi
9	Gaz duxovkasi, tugilgan somsalar	To`gilgan somsalarni patnisga joylab ustidan tuxum sarig`I so`riladi so`ng gaz duxovkasiga 30-35 daqiqaga qo`yiladi
10	Tayyor somsa	Tayyor somsani likopchalarga solib issiq choy bilan dasturxonga tortishimiz mumkin

Turkcha somsa tayyorlash jarayoni.

№	Ish ketma ketligi	Ish jarayoni	Rasmlarbilan izoh
1	Saryog` yoki margarin 250 gr, un 4 piyola, Smetana 1stakan, soda 0,1 choy qoshiqda va uksus tuxum 3 dona, Nachinkasiga: Qiyma 0,5 kg, piyoz 1 bosh, murch , tuz.
2	Saryog` yoki margarin 250 gr, un 4 piyola, Smetana 1stakan, soda 0,1 choy qoshiqda va uksus tuxum 3 dona,	Barcha masalliqlar aralashtirilib xamir tayyorlanadi
3	Tayyor xamir	Tayyor xamir bo`lakchalarga bo`linadi va zuvala holiga keltirilib dam olish uchun tindirib qo`yiladi
4	Piyoz, qiyma, ziravorlar	Piyoz mayda to`g`ralib qiyma bilan aralshtiriladi tabga ko`ra tuz, murch solinadi
5	Xamir va uqlov	Uqlov yordamida zuvala shaklidagi xamir bo`laklari yoyiladi
6	Yoyilgan xamir	Yoyilgan xamirni kesgich tyordamida uzunasiga kesib olinadi
7	Yoyilgan xamir va keraklicha masalliq	Kesib olingan har bitta xamirning ichiga tayyor masalliq kerakli hajmda solini o`rab chiqiladi
8	Bukilgan somsa	Oxiri tugib qo`yiladi qo`yudagi ko`rinishda bo`ladi
9	Bukilgan somsalar	Tugilgan somsalar gaz patnisiga yog` suriladi yoki falga qog`oz yoyib chiqiladi va somsa terib tuxum sarig`i ustidan so`riladi.
10	Tayyor somsa	Gaz duxovkasida somsa 30-35 daqiqa qo`yib pishiriladi
11	Tayyor somsa	Tayyor somsani issiq choy bilan dasturxonga tortish mumkin