Sana yil Geofrafiya fani Sinf: 9

O’quv tarbiya ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari: _____ __________


Sana ___ “______”_________-yil Geofrafiya fani Sinf: 9_______


18- Mavzu: Sanoat va atrof muhit.
I. Darsning maqsadi:
a) Ta’limiy: O`quvchilarga Sanoat va atrof muhit haqida ma`lumot berish.
b) Tarbiyaviy: O`quvchilarga mustaqil fikr yuritishni, olgan bilimlarini hayot bilan bog`lay olishni, ilmiy dunyoqarashlarini shakllantirish, estetik did axloqiy sifatlarini kasb-hunarga bo`lgan qiziqishlarini tashkil toptirish
v) Rivojlantiruvchi: Mustaqil ishlash va fikrlash orqali bilim olishga, xotirani mustahkamlashga, tez fikrlashga o`rgatish, fanga qiziqishini ortirish.
II. Darsning turi: Amaliy, nazariy, aralash, noan`aviy, ananaviy.
III. Darsning usuli: Aqliy hujum, savol-javob, guruhlarda ishlash.
IV. Darsning jihozi: Darslik ,ko’rgazmali qurollar, globus, xarita.
V. Didaktik jihoz: Tarqatma materiallar, slaydlar ,bukletlar.
VI. Texnik jihoz: Kadoskop, kompyuter, diaproyektor ekran.
VII. Dars uchun talab etiladigan vaqt: 45 daqiqa:
Darsning texnik chizmasi:

Dars bosqichlari	Vaqt
Tashkiliy qism.	daqiqa
Yangi mavzuni boshlashga hozirlik	daqiqa
Yangi mavzuni yoritish	daqiqa
Guruhlarda ishlash. Yangi mavzuni tahlil qilish	daqiqa
Darsni yakunlash	daqiqa
Uyga beriladigan topshiriqlar	daqiqa

VIII. Darsning borishi (reja):
1.Tashkiliy qism: a)salomlashish, b)tozalikni aniqlash, d)davomatni aniqlash c) darsga tayyorgarlik ko`rish va dars rejasi.
2. Uyga vazifani so`rab baholash: a) og`zaki so`rov b)daftarni tekshirish
v) tarqatma materiallar orqali g) misollar yechish e) amaliy.
IX. O’tilgan mavzuni takrorlash. 1. 9-sinf «Atlas»idan jahonning yirik sanoat markazlarini yozuvsiz kartada belgiiang 2. O zbekistonda qaysi sanoat tarmoqlari rivojiangan, qaysilari rivojlanmaganini aniqlang va shu holatnirig asosiy sabablarini daftaringizga yozib oling.
X. Yangi mavzu bayonining qisqacha mazmuni: Sanoat atrof-muhitni ifloslantiruvchi asosiy tarmoqdir. II geografil qobiqning barcha qatlamlariga faol salbiy ta’sir ko'rsatmoqda. Sanoat ishlab chiqarishning salbiv ta’siri asosan. ikki yo nalLhda amalga oshmoqda: 1) tabiiy boyliklar (mineral, yer, o'rmon, okean resurslari kabilar)ni o'zlashtirish mobaynida; 2) ishlab chiqarish jarayonida.Tog'-kon sanoati mineral tabiiy boyliklarni o'zlashtiruvchi asosiy tarmoqdir. Masalan, 90- yillarda birgina sobiq Ittifoq hududida tog -kon sanoati korxonalan egallagan jami maydon hajmi 2,3 mln.ga. dan ziyod edi.. U elektr energetika sanoatining boshqa tarmoqlariga msbatan «toza»roq hisoblansa-da, to'g on, suv omborlari qurilishi natijasida tabiiy muvozanatni buzilishiga aholi yashab kelgan yoki o'rmondan iborat katta maydonlarwig suv ostida qolib ketishiga sabab bo'ladi.Atrof-muhitning ifloslamshi ayrnqsa. sanoat tarmoqlarining ish jarayomda juda ham kuchli kechadi.Jahon energetikasining asosiy tarmog'i lusublanaoigan issiqlik elektr energetika tarmog'i yerning tuproq, atmosfera va suv qobiqlarini sulfat gazi (S 0 2), azot oksidi (NO), uglerod oksidi (CO), benzopiin, millionlab tonna qattiq moddalar bilan ifloslash xususiyatiga ega. Ayniqsa, ko’mir yoqilg'isi asosida ishlaydigan issiqlik elektr stansiyalarining bu boradagi '«xizmat»lan .,uda ham Katta. Masalan, maJlumotlarga ko'ra bunday IES lar neft mahsulotlari asosida ishlaydigan stansiyalarga nisbatan atrof-muhitni sulfat gazi bilan 2 barobar, tabiiy gaz asosida ishlaydigan stansiyaga nisbatan esa 100 barobar ko proq ifloslaydi. Bundan tashqari, bu gazlar va havoga chiqarib yuboriladigan katta miqdordag. chang va aerozol chiqindilar qon-tomir, bronxit, ekzema, rak kabi kasalliklami keltirib chiqaradi. Juda kam kuzatilsada, AES larda bo‘lib turadigan falokatlar, ayniqsa. Eng muhimi, sanoatning tobora rivojlanib borishi planetar darajada atrof-muhit ifloslanishining kuchayishiga sabab bo'lmoqda. Bu muammolar esa so‘nggi vaqtlarda ularga alohida munosabatda bo‘lishni taqozo etmoqja Ulaming ijobiy yechimi: 1) tabiatni muhofaza qilishga qaratilgan samarali sanoat ishlab chiqarish texnologiyalarini yaratish; 2) sanoat tarmoqlarini joylashtirishda ulaming xususiyatlarini hisobga olish, ya’ni «iflos» sanoat tarmoqlarini aholi zich yashaydigan joylardan holi hududlarda joylashtirish orqali amalga oshirilishi mumkin.
XI.Yangi mavzuni mustahkamlash:
1. Qo`llanma matni ma’lumotlari asosida jahon ijtimoiy hayotida o`rmon sanoatining tutgan o`miga baho bering.
2. Jahon o'rmon sanoati rivoj topgan mintaqalar va ulardagi eng yirik mamlakatlami aniqlang, 0‘rmon sanoati mahsulotlarini ishlab chiqarishda ulaming tutgan o'mini aniqlang, ulami qiyoslang va tahlil qiling.
XII.Uyga vazifa: Mavzuni o`qib o`rganib kelish Yozuvsiz xaritaga tushurib
XIII.Foydalanilgan adabiyotlar: Geografiya 9-sinf darsligi, qo`shmcha adabiyotlar.