Soliq nazariyasining elementlari

Солиқ агенти -
- юридик ва жисмоний шахслардан солиқни ушлаб қолиш ва давлат бюджетига ўтказиб берувчи юридик шахслар.
Солиқ объекти
- солиқ тўловчини солиққа тортиш учун асос бўлиб хизмат қиладиган даромади, обороти ва мол-мулки тушунилади.
Солиққа предмети
солиқ солиш объекти бўлиб бирор-бир солиқ предметига бўлган ҳуқуқ тушунилса, предмет бўлиб ана шу эгалик қилинадиган даромад, ер участкаси, иморат ва бошқаларнинг ўзи тушунилади.

• бу солиқ тўловчининг тўлайдиган солиқлари манбаи, яъни даромади.

Солиқ манбаи

• солиқ объектининг солиқ ставкаси қўлланиладиган миқдори.

Солиқ базаси

• бу объектнинг ўлчов бирлиги.

Солиққа тортиш бирлиги

• объектнинг ҳар бир бирлиги учун давлат томонидан белгилаб қўйилган меъёрдир.

Солиқ ставкаси

• солиқ тўловчиларга солиқлар бўйича турли хил енгилликлар бўлиб, улар вақтинчалик ва доимий, тўлиқ ёки қисман ва бошқа кўринишларда берилиши мумкин.

Солиқ имтиёзлари
Солиққа тортиш усуллари уч хил кўринишда амалга оширилади:
Солиққа тортишнинг кадастрли;
Декларация;
Манба олдидан солиққа тортиш усули.
Солиқ ставкаси турлари
Пропорционал
Прогрессив
Регрессив
Қатъий
Табақалашти-рилмайдиган
Улушли
Табақалашти-риладиган
Ўзгарувчан
Ўзгармас
Солиқ ставкалари икки хил кўринишда:
қатъий ставкаларда ва нисбий (фоиз) ставкаларда ифодаланади.
солиқ ставкасининг моҳияти шундан иборатки, бунда солиққа тортиш объекти қандай бўлишидан қатъий назар солиқ ставкаси ўзгармайди.
Пропорционал
солиқ ставкасида солиқ объектининг ўзгариши ўз навбатида солиқ ставкасининг ўзгаришига, яъни ошиб боришига олиб келади.
Прогрессив
солиқ ставкасида солиқ объектининг ошиб бориши билан солиқ ставкаси камайиб бориб, даромад ёки маҳсулот кўплаб ишлаб чиқаришни талаб қилади.
Регрессив
Солиқ қонунчилигида ҳар бир солиқ турининг бюджетга тўлаш муддатлари белгиланган.
Солиқларни тўлаш муддатлари ва тартиблари.
Аванс (бўнак) тўловлари
Ҳақиқий даромад олинганидан кейинги тўловлар.