Statistika fanidan glossariy

STATISTIKA FANIDAN GLOSSARIY


Qonun – bu ikki xodisa o’rtasidagi ichki va zaruriy bog’lanishdir. Qonun xodisalardagi muhim, umumiy, zaruriy takrorlanadigan bog’lanishlarni ifodalaydi. Masalan, qiymat qonuni bo’yicha tovarlarning qiymati unda mujassamlangan ijtimoiy zaruriy mehnat bilan aniqlanadi.
Qonuniyat – ko’pincha xodisalardagi takrorlanish, ketma-ketlik, izchillik va tartib tushuniladi. Bu ketma-ketlik, izchillik faqatgina u yoki bu tomonga og’gan alohida ko’rsakichlarning umumiy to’plam o’rtasida o’zaro eyishib ketishi natijasida yuzaga keladi.
Statistik qonuniyatlar – ommaviy ijtimoiy ma’lumotlarni umumlashtirish yo’li bilan aniqlanadigan qonuniyatlarni o’rganilishini tushunamiz.
Dinamik qonuniyatlar – faqatgina alohida xodisalarda ro’y beradigan qonuniyatlarni o’rganilishini tushunamiz.
Ctatistik to’plam – bir xil tipda (toifada)gi ijtimoiy xodisalarning faqat darajalari bilan farqlanuvchi belgilar.
Statistik ko’rsatkich – ijtimoiy hayotdagi xodisa va jarayonlarning umumlashtirilgan tavsifini uni miqdor va sifat ko’rsatkichlari orqali ma’lum vaqt va joyda o’rganish.
Statistik ko’rsatkichlar tizimi – ijtimoiy hayotning hamma tomonlarini qamrab oluvchi statistik ko’rsatkichlar to’plami.
Statistik kuzatish – ijtimoiy xodisalar va jarayonlar haqidagi ma’lumotlarni rejali, ilmiy uyushtirilgan asosda to’plash jarayoni.
Kuzatish maqsadi va vazifalari – o’rganilayotgan to’plamning har bir boshlang’ich unsuri haqida kuzatish davomida qayd (registratsiya) qilinishi lozim bo’lgan belgilar to’plami.
Kuzatish dasturi - statistik kuzatishning eng og’ir va eng ma’suliyatli bosqichi bo’lib, bunda har qanday tuzilgan dastur ilmiy asoslangan bo’lishi kerak.
Kuzatish ob’ekti – to’plam birligidagi ijtimoiy xodisa va jarayonlar to’g’risidagi ma’lumotlarni to’plash.
Tashqi nazorat – hujjatlarning to’g’ri rasmiylashtirilishi, ya’ni yo’riqnoma talabiga javob berish darajasi va ma’lumotlarning to’laligi.