Таълим вазирлиги Гулистон давлат университети

Солиштирма қаршилигига қараб тупроқлар қуйидагиларга бўлинади:

• 
  ўртача тупроқлар 3 Н/см² гача
  
• 
  оғир тупроқлар 7... 12 Н/см²
  
• 
  ўртача енгил тупроқлар 3...5 Н/см²
  
• 
  жуда оғир тупроқлар 12 Н/см² дан юқори
  
• 
  ўртача оғир тупроқлар 5...7Н/см^г
  

Тупроқнинг ёпишқоқлиги қишлоқ хўжалик машиналарининг иш органлари ва ғилдиракларига тупроқни ёпишиб қолиши билан характерланади. Тупроқнинг ёпишқоқлиги (н/см²) пўлатга ёпишган тупроқнинг кўчириш учун қўйилган кучнинг жисмга ёпишган юзага нисбати билан ўлчанади. Тупроқнинг ёпишқоқлиги даражаси унинг намлигига боғлиқ. Доимий босим остида намлик ортиши билан ёпишқоқлик ортади, лекин сув қатламини ортиши билан ёпишқоқлик камаяди. Структурасиз тупроқда ёпишқоқлик намлик 40...50% оралиғида содир бўлади, структурали тупрокда эса - 60...70% да бўлади. Шунннг учун тупроқни структураси тикланса, ҳосилдорлик оширилади ва қуролларга тупроқнинг ёпишиши кескин камайтирилади.
Тупроқнинг ички ва ташқи ишқаланишлари мавжуд. Қишлоқ хўжалик машиналари ишчи органлари юзаси билан орасидаги ишқаланиш ташқи ишқаланиш ва тупроқ заррачалари орасидаги ишқаланиш - ички ишқаланишдир. Ташқи ишқаланиш кучи, ишқаланиш юзасига тупроқ орқали берилаётган босимга пропорционал бўлиб, F к f n формуласи билан аниқланади. Тупроқнинг пўлат юзаси билан ишқаланиш коэффициенти fқО,2 дан fқО,8гача бўлади. Тупроқдаги намлик ортиши билан ишқаланиш коэффициенти орта боради ва намлик 55-60% га етганда, ишқаланиш металл юзага ёпишиш билан кечади.
Донадор тупроқнинг кукунсимон тупроқга ва юмшоқ тупроқнинг зич тупроқга нисбатан ишқаланиш коэффициенти паст бўлади.
2. Тупроққа ишлов бериш машиналарига қўйиладиган агротехник талаблар. Плугларга қуйидаги агротехник талаблар қўйилади:

• 
  далани белгиланган чуқурликда бир текис ҳайдаш (ўртача чуқурлик
  

белгиланганда ± 1 см фарқ ҳилиши мумкнн);

• 
  бегона ўтларни, ўғитларни тўла кўмиш ҳамда тупроқ қатламини яхши
  

ағдариш;

• 
  тупроқ қатламини аниқ кесиш ва майдалаш;
  
• 
  ҳайдалган ер бети текис ёки бироз тўлқинсимон бўлиши;
  
• 
  ҳайдалган ерда чуқур эгатлар, марзалар ва чала ишланган жойлар
  

бўлмаслиги шарт.