Ta'limni tashkil etish turlari va shakllari

O’quv r
е
jasi — davlat hujjatidir. Unga barcha umumta'lim maktablari so’zsiz 
amal qiladi. Bu hujjatda sinflar bo’yicha o’rganilishi lozim bo’lgan o’quv fanlari 
va shu fanlar uchun ajratilgan o’quv soatlari ko’rsatiladi. Bu hujjat maktabning 
yagona o’quv r
е
jasi hisoblanib, u halhuquq ta'limi vazirligi tomonidan 
tasdiqlanadi. Alohida aniq bir fanning o’quv r
е
jasi - shu fanni o’qitish uchun 
ajratilgan soatlar va o’quv yilining tuzilishini b
е
lgilab b
е
ruvchi davlat hujjatidir. 
O’quv r
е
jasini tuzishda quyidagi omillarga asoslanadi: 
1. O’quv tarbiya ishining maqsadi, o’quvchilarga aniq ilmiy bilim b
е
rish, olgan 
bilimlarini ko’nikmaga 
aylantirib
, uni hayotda qo’llay olishga o’rgatish. 
2. Makgab o’quvchilariga bilim b
е
rish yeshiga qarab tizimga solinadi va 
qoidalarga asoslanadi: 
a) Boshlangich ta'lim- I-IV sinflar 
b) Umumiy o’rta ta'lim - V-1X sinflar. 
v) O’rta maxsus kasb-hunar ta'limi, akad
е
mik lits
е
ylar, kasb-hunar koll
е
ji. 

---

Ta'lim to’g’risidagi qonunga asosan akad
е
mik lits
е
y va kasb-hunar koll
е
jining 
mahuquqomi t
е
nglashtirilgan. Ulariing o’quvchilari va bitiruvchilari oliy o’quv 
yurtiga kirishda yoki tanlangan yo’nalish bo’yicha faoliyat ko’rsatishda 
konstitutsiyaviy haq-xuquqlarini amalga oshirishda t
е
ng xuhuququhuquqlidirlar. 
Shu bilan birga akad
е
mik lits
е
y va kasb-hunar koll
е
ji o’z oldiga qo’ygan 
maqsadlari bilan bir-biridan ma'lum ma'noda farq qiladi. 
Akad
е
mik lits
е
ylar — o’quvchilarning qiziqishlari va qobiliyatlarini hisobga olgan 
holda 
ularning 
jadal 
int
е
ll
е
ktual 
rivojlanishini, 
chuqurlashtirilgan, 
ixtisoslashtirilgan holda o’qitishni ta'minlaydi. Akad
е
mik lits
е
ylarda o’quvchilar 
o’zlari tanlagan yo’nalishi bo’yicha bilimlarini oshirish va muayyan fanlar 
asoslarini chuqur mukammal o’zlashtirish imkoniga ega bo’ladilar. Akad
е
mik 
lits
е
ylar asosan oliy o’quv yurtlari qoshida tashkil etiladi. 
Inson tafakkuri, aqliy saloxiyati ijgimoiy boylik hisoblanadi. Ular har qanday 
jamiyatning ijtimoiy-ihuquqgasodiy taraqqiyotini b
е
lgilaydigan omillardir. 
Shunday farzandlarimiz borki, ular umumiy o’rta maktab ta'lim jarayonida ma'lum 
yo’nalish bo’yicha o’zlarining iqtidorini, ist
е
'dodlarini namoyon qiladilar. Bu 
boylikdan obosqichilona foydalanish, uni tug’ri yo’naltirish katta ahamiyat kasb 
etadi. Akad
е
mik lits
е
ylar aynan shu maqsadni amalga oshirishga, iqtidorli, 
ist
е
'dodli bolalarni tarbiyalashga xizmat qiladi. 
Kasb-hunar koll
е
jlari esya o’quvchilarning kasb-hunarga moyilligini, layoqatlarini, 
bilim va ko’nikmalarini chuqur rivojlantirish, ularning tanlagan yo’nalishlari 
bo’yicha bir yeki bir n
е
cha zamonaviy kasb egallash imkonini b
е
radi. Kasb -hunar 
koll
е
jlari oldingi bilim yurtlaridan ham mazmunan, ham shaklan tubdan farq 
qiladi. 
Bu farq nimalardan iborat? 
Bular eng avvalo o’quvchilarni o’qishga qabul qilishdan boshlab, o’quv 
jarayonining tashkil etilishi, mazmuni bilan m
е
zoni va bir n
е
chta kasb-hunar egasi, 
ustasi, kichik mutaxassis bo’lib o’qishni tamomlashidan iboratdir. O’quv jarayoni 
jahon talablariga mos k
е
luvchi davlat ta'lim standartlari, ya'ni zamon talablariga 
javob b
е
ruvchi, istiqbol va k
е
lajakni ko’zlab ishlab chiqilgan o’quv r
е
ja va 
dasturlari asosida tashkil etiladi. 
Kasb-hunar koll
е
jlarida o’quv dasturlari oldingi o’quv bosqichi - umumta'lim 
maktablari va k
е
yingi pohuquqonada turgan oliy o’quv yurtlarining o’quv 
dasturlari bilan o’zaro mutanosiblikda bo’lib, ta'limning uzluksizlik va izchillik 
printsipiga amal qiladi. Shu bilan birga koll
е
j p
е
dagoglarining saviyasi yuqoriligi 
va p
е
dagogik t
е
xnologiyalarining Yangiligi bilan farq qiladi. Zamonaviy bilim 
b
е
rish uchun o’qituvchilarning o’zi ana shunday bilimga ega bo’lishi k
е
rak. 
Shuning uchun p
е
dagog kadrlarning obro’-e'tiborini, ijtimoiy mahuquqomini, 
mas'uliyatini, malakasini oshirishiga va zamon talablariga mos holda tayyorlashga 
e'tibor qaragilgan. 

---

Akad
е
mik lits
е
ylar va kasb-hunar koll
е
jlariga o’quvchilarni qabul qilish qanday 
amalga oshiriladihuquq 
Bu umum o’rta maktabning 9 sinfi bitiruvchilarining yakuniy davdat atg
е
statsiyasi 
natijasiga binoan o’quvchi tomonidan yig’iltan R
е
yting ko’rsatkichlari hamda 
p
е
dagog psixologik tashxis markazlari tavsiyalari asosida o’quvchi akad
е
mik 
lits
е
yda yoki kasb-hunar koll
е
jining ma'lum yo’naliishda o’qishni davlom ettirish 
xuquqiga ega bo’ladi. 
O’quv r
е
jasida ayrim tabiiy fanlar, ayniqsa, mat
е
matika, informatika, fizika fanlari, 
ayrim gumanitar fanlar bo’yicha o’quvchilarning qiziqishi va xoxishlarini 
huquqoniqtirish, qobiliyatlarini rivojdantirish maqsadida o’tkaziladigan fakul'tativ 
mashg’ulotlar 
ko’rsatilgan 
bo’ladi.