Тарихи Reja: Спорт тиббиётининг пайдо бўлиш ва ривожланиш тарихи

Mustaqil ish

Qahorov Firdavs


Mavzu: Спорт тиббиётининг ривожланиш
тарихи

Reja:

1. 
   Спорт тиббиётининг пайдо бўлиш ва ривожланиш тарихи
   
2. 
   Ўзбекистонда тиббий назоратнинг ривожланиш тарихи
   
3. 
   Спорт тиббиётини асосий вазифалари
   

1) Спорт тиббиётининг пайдо бўлиш ва ривожланиш тарихи
Соғлиқни сақлаш, турли касалликларни даволаш, уларни олдини олиш ва узоқ умр кўриш мақсадида жисмоний тарбия жуда қадим замондан бошлаб қўлланилиб келинган. Жисмоний тарбия ва тиббиётнинг бир бирига боғлиқлиги ҳақида қадимги тарихий адабиётларда қайд этилган. Ҳатто Гиппократ, Геродикус, Гален, Абу Али ибн Сино, Паратселс ва бошқа буюк тиббиёт алломалари жисмоний машқларни, парҳез, массаж, ҳаммомларни турли касалликларни олдини олишда кенг қўллаганлар. Қадимги Египет, Ҳиндистон, Юнонистон, Рум, Ҳитойда бу воситалардан қўл жангчиларини, гладиаторларни, ҳарбийларни тайёрлашда фойдаланилган. Уларнинг тиббий назорати ўша даврнинг энг яхши шифокорлари томонидан олиб борилган. Юнонистондаги қадимги Олимпия ўйинлари давридан бошлаб атлетлар тайёргарлиги устидан жиддий тиббий кузатувлар ўтказилган. Кўҳна юнонистоннинг машҳур врачи Гиппократ – “зарар келтирма” деган. Гиппократнинг врачларга айтган бу васияти ҳозирги замон тренировкаларига ҳам таалуқлидир. Жисмоний тарбия ва спорт машғулотларининг мувоффақиятли бўлиши кўп жиҳатдан машғулотларни тўғри тақсимлашга боғлиқ. Жисмоний тарбия машғулотларидаги берилган машқлар юкламаси шуғулланувчиларнинг функционал ва жисмоний имкониятларига мос келгандагина соғломлаштириш вазифасини ўташи мумкин. Акс ҳолда толиқиш, жисмоний зўриқиш ва бошқа ҳар хил қисқариш аломатлари пайдо бўлади. IХ-Х асрларда яшаб, ижод қилган мутаффаккир ва олим Абу Али Ибн Сино “Тиб қонунлари” асарида ҳозирги замон спорт тиббиётига оид кўпгина фикрларни баён этган. Масалан: “соғлиқни сақлашнинг асосий тадбири гигиена бўлиб, улар овқат тартиби ва уйқу тартиби” ёки “Мўтадил равишда 9 ва ўз вақтида бадантарбия билан шуғулланувчи одам: бузилган хидлар туфайли юзага келган касалликларни ва мижоз ҳамда илгари ўтган касалликлар туфайли юзага келувчи касалликларни даволовчисига муҳтож бўлмайди”. Жисмоний машғулотлар билан Шуғулланувчининг шахсий ҳусусиятларига қараб олимнинг юритган фикри: “ҳар бир одам учун ўзига хос ҳаракатлар танлаши керак”, “кучсиз кишиларни бадантарбиялари енгил, кучлиларники эса зўрроқ бўлиши керак”, “агар организм мўътадил бўлса, улар учун мўътадил бадантарбия мувофиқ келади”, “тез ва шиддатли ҳаракатлар енгиллари билан бирга бажарилганда ҳаракатларни алмаштириб туриш ва бир ҳаракат устида тўхтаб қолмаслик керак”. “Бадантарбия давомига келсак қуйидаги уч нарсага эътибор берилади: 1- тери ранги, агар у яхшилана борса, ҳаракатларни ҳали давом эттириш мумкин; 2 - ҳаракатларни енгиллигига, агар улар ҳали енгил бўлса, уларни тамомлаш муҳлати ҳали келмаган бўлади: 3- органларни ҳолати, агар уларни кўплиги давом қилса, ҳаракатни давом эттириш мумкин. Агар бу ҳолатлар йўқолиб, чиққан тер томчи-томчи бўлиб оқа бошласа тўхтатиш керак.” Чарчаш ҳолатини олдини олишда массаж аҳамияти ҳақида бир қанча фикрлар билдирилган. Ўша замон билим даражасига мувофиқ кўтарилган масалалар эмпирик характерга эга бўлиб, уларни назарий жиҳатдан хосланиши фақат ХIХ-ХХ асрларга келиб мумкин бўлди.

2.