Tayanch so‘z va iboralar

Chokli payvandlash. Bunday usulda payvandlashda tutashtirilayotgan detallarning uchlari o‘zaro birlashtirilgach, detallar chokni payvandlash haroratini ta’minlovchi miqdordagi, katta tok manbasiga ulanadi va undan so‘ng detallarga tegishli siqish kuchi bilan ta’sir etib ajralmas chok hosil qilinadi. Bunday usul bilan payvandlashning ikki turi mavjud bo‘lib, undan biri eritmay payvandlash va ikkinchisi eritib payvandlash deb yuritiladi (svarka bez oplavleniya va svarka s oplavleniyem). Birinchi usulga ko‘ra payvandlash, tok kuchi 5-10 kA ga va payvandlanayotgan detalning kesim yuzasi bo‘yicha solishtirma quvvat 10 - 15 kVA/sm² ga teng bo‘lganda amalga oshiriladi. Ikkinchi usulga ko‘ra payvandlash, uch bosqichda olib borilib, bunda detallar dastlabki qizdirish haroratigacha qizdiriladi, so‘ngra erish darajasigacha yetkaziladi va undan so‘ng uzil-kesil payvandlash amalga oshiriladi.
Chokli payvandlash qurilmalari belgilanishiga ko‘ra quyidagi turlarga bo‘linadi:
1) payvandlash usuliga ko‘ra - qarshilik usulida payvandlash va eritib payvandlash;
2) belgilanishiga ko‘ra - universal va maxsuslashtirilgan;
3) uzatish mexanizmining tuzilishiga ko‘ra prujinali, richagli, vintli, gidravlik, pnevmatik yoki elektr yuritmali uzatish mexanizmiga ega qurilmalar;
4) elektrodlarni qisish usuliga ko‘ra;
5) o‘rnatilishi va montaj qilinishiga ko‘ra -statsionar va harakatdagi.
Chokli payvandlash qurilmalarining quvvati 0,75 dan 750 kVA gachani tashkil etadi, misol uchun, ASP - 10; MS; K; MSL tipidagi chokli payvandlash qurilmalarining quvvati 10 - 750 kVA, birlamchi kuchlanishi 220 yoki 380 V; ikkilamchi kuchlanishi (1,2-3,2) dan (5,5 – 14,6) V gacha, ishlab chiqaruvchanligi soatiga 20 dan 200 tagacha payvandlash, detallarga berilayotgan kuch 0,5 dan 200 kN ga tengdir.
Nuqtali payvandlash. Ushbu usulda payvandlashni 31-rasmda keltirilgan tartibda tasvirlash mumkin. Bunday usulda payvandlashda detalp maxsus elektrodushlagichlarga qatirilgan elektrodlar o‘rtasiga o‘rnatilib, qattiq qistirilgach, elektrodlardan tok o‘tkaziladi. Yadrodagi harorat metallni eritish haroratidan bir muncha yuqori bo‘ladi. Bitta nuqtani payvandlash uchun ketgan vaqt detalning qalinligi, detalp materialining hossalari, payvandlash mashinasi (qurilmasi) ning quvvati va detalni qisish kuchi kabilarga bog‘liq bo‘lib, sekundning mingdan bir ulushidan bir necha sekundgacha teng bo‘lishi mumkin (qo‘pol ravishda po‘lat qalinligi 1 mm bo‘lsa, 1 sekund vaqt ketadi deb qabul qilinadi).



28 – rasm

Nuqtali payvandlash usuli list ko‘rinishdagi materiallarni, kesuvchan sterjenlarni, shuningdek, listlarni sterjenp va boshqa ko‘rinishdagi prokatlangan mahsulotlar bilan payvandlash uchun qo‘llaniladi.

29- rasm

Misol uchun MT tipidagi qurilmalar parametrlari: quvvati 20 - 400 kV.A; birlamchi kuchlanishi 220 yoki 380 V; ikkilamchi kuchlanishi ( 1,42 – 2,84 ) dan ( 6 - 12 ) V gacha ; payvandlanayotgan detallar qalinligi 0,25 dan 8,0 mm gacha, ishlab chiqaruvchanligi minutiga 40 dan 150 ta nuqtagacha, elektrodlarga ta’sir etilayotgan kuch 3 – 32,5 kN ni tashkil etadi.