Tayyorlash va ularning malakasini oshirish hududiy



Download 4,23 Mb.
Pdf ko'rish
bet177/224
Sana01.09.2021
Hajmi4,23 Mb.
#161920
1   ...   173   174   175   176   177   178   179   180   ...   224
Bog'liq
MATEMATIKA-FANINI-OQITISH-METODIKASI

m
ab ac ad
ak al
m
ba bc bd
bk bl
m
ca cb cd
ck cl
m
la lb lc
lk
m
ûàòî ð
òà  ù ðèí ëà
 ø òèðèø
òà  ù ðèí ëà
 ø òèðèø
òà  ù ðèí ëà
 ø òèðèø
òà  ù ðèí ëà
 ø òèðèø
,
,
, . . . . ,
,
; (
)
,
,
, . . . . ,
,
; (
)
,
,
, . . . . ,
,
; (
)
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
,
,
, . . . ,
;
(
)












1
1
1
1
 
 
Barcha  elementlar  m  ta  bo`lganlikdan  har  bir  o`rinlashtirishdan  bir 
elementdan  olsak  m  -1  ta  2  tadan  o`rinlashtirish  hosil  bo`ladi,  va  2  tadan 
o`rinlashtirishning  umumiy  soni  (m  -1)m  bo`ladi.  Bulardan  boshqa  2  tadan 
o`rinlashtirishlar bo`lmasligi ochiq ko`rinib turibdi. Demak: 
A
m m
m
2
1


(
)
 


157 
 
 
Endi  3  tadan  o`rinlashtirishlar  tuzish  uchun,  hozirgina  tuzilgan  2  tadan 
o`rinlashtirishlardan har birini olib, uning yoniga qolgan barcha m--2 ta elementni 
bittadan qo`yib chiqamiz. U holda quyidagi 3 tadan o`rinlashtirishlarni topamiz: 
(
)
,
, . . . ,
,
; (
)
,
, . . . ,
,
; (
)
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
,
, . . ,
(
)
m
m
abc abd
abk abl
m
acb acd
ack acl
m
lka lkb
m










1
2
2
2
ûàòî ð
òà ù ðèí ëà 
ø òèðèø
òà ù ðèí ëà 
 ø òèðèø
òà  ù ðèí ëà
  ø òèðèø
 
 
 
2 tadan o`rinlashtirishlarning hammasi m(m--1) ga teng va har biridan 
(m  -2)  ta  3  tadan  o`rinlashtirish  olingani  uchun,  bunday  o`rinlashtirishlarning 
hammasi quyidagicha bo`ladi: 
(m-2)[m(m-1)]=m(m-1)(m-2). 
 
SHunday qilib: 
A
m m
m
m
3
1
2



(
)(
).
 
 
SHunga o`xshash: 
A
m m
m
m
m
4
1
2
3




(
)(
)(
).
 
A
m m
m
m
m
m
5
1
2
3
4





(
)(
)(
)(
).
 
va umuman: 
A
m m
m
m
n
m
n





(
)(
). ..[
(
)].
1
2
1
 
 
O`rinlashtirishlar  sonining  formulasi  ana  shunday;  uni  so`z  bilan 
quyidagicha aytish mumkin: 
 
m  ta  elementdan  n  tadan  olib  tuzish  mumkin  bo`lgan  barcha 
o`rinlashtirishlarning  soni,  eng  kattasi  m  bo`lgan  n  ta  ketma-ket  butun  sonlar 
ko`paytmasiga teng. 
 
SHunday qilib: 
A
4
2
4 3
12
  

A
4
3
4 3 2
24
   
;
 
A
8
4
8 7 6 5
1680
    
 
va shunga o`xshash. 
 
Masalalar. 1) Sinfda 10 fan o`qiladi va har kuni 5 xil dars o`tiladi. Kunlik 
dars necha turli usul bilan taqsimlab qo`yilishi mumkin? 


158 
 
 
Darslarning  barcha  mumkin  bo`lgan  kunlik  taqsimoti  o`n  elementdan  5 
tadan  olib  tuzish  mumkin  bo`lgan  barcha  o`rinlashtirishlarga  juda  o`xshash 
ekanligi ravshan; shuning uchun taqsimot usullarining hammasi quyidagidan iborat 
bo`lishi kerak: 
A
10
5
10 9 8 7 6
30240

    
.
 
 
2)  Butun  sonlarning  har  biri  uchta  har  xil  qiymatli  raqam  bilan  ifoda 
qilinadigan bo`lsa. qancha butun son tuzish mumkin? 
 
Izlangan  son  9  ga  qiymatli  raqamdan  3  tadan  olib  tuzilgan  o`rinlashtirish 
sonidan iborat; demak, y  9

 8 

 7=504. 
 
3) har biri uchta turli raqam bilan ifoda qilinadigan bo`lsa, qancha butun son 
tuzish mumkin? 
 
10 ta  raqam:  0,1,2,3,...,9  ni  uchtadan  joylashtirib  10

9

8=720 o`rinlashtirish 
tuzish  mumkin,  lekin  bu  sondan  0  raqami  bilan  boshlangan  3  tadan 
o`rinlashtirishlarni  chiqarib  tashlash  kerak.  Bunday  o`rinlashtirish  soni  9  ga 
qiymatli raqamni  2  tadan qancha o`rinlashtirish tuzish  mumkin bo`lsa, shunchaga 
teng, yaoni 9

8=72; demak, izlangan son 720-72=648
 
2.  O`rin  almashtirishlar.  Agar  o`rinlashtirishlar  m  ta  elementdan  n  tadan 
olingan  bo`lsa  (yaoni  faqat  elementlarining  tartibi  bilan  farq  qilsa)  bunday 
o`rinlashtirishlar o`rin almashtirishlar deb ataladi. Masalan, ikki element a va b dan 
o`rin  almashtirish  2  ni  2  tadan  o`rinlashtirish  bo`ladi,  yaoni  ab    va    ba  :  uch 
elementdan shrin almashtirish 2 ni 3 tadan o`rinlashtirish bo`ladi, yaoni abc, acb, 

Download 4,23 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   173   174   175   176   177   178   179   180   ...   224




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©www.hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish