Техник конструкциялаш ва моделлаш

2-rasm. Iqtisodiyot tarmoqlarining tarkibi 
 
 
 
 
Bosh
 
q
 
arish
 
, 
 
kreditlash
  
va
  
sug‘urta
  
tashkilotlari
  
 
Y
 
о
 
‘lovchi transporti, aholiga
   
xizmat k
 
о
 
‘rsatish b
 
о
 
‘yicha 
 
alo
 
ќ
 
a
  
NOISHLAB
   
CHIQARI
 
SH
  
TARMOQLARI
  
 
Sanoat
  
 
Q
 
ishl
 
o
 
q
  
xо‘jaligi
  
Qurilish
  
 
Sa
 
vdo
 
, 
 
ta’minot
 
, 
 
tayyorlov
 
, 
 
sotish
  
 
Yuk transpori va ishlab chi
 
q
 
arishga xizmat k
 
о
 
‘rsatish 
 
b
 
о
 
‘yicha alo
 
q
 
а
  
 
MODDIY
   
ISHLAB
   
CHIQARISH
  
TARMOQLARI
  
 
 
IQTISODIYOT TARMOQLARI
  
Uy
 
-
 
joy 
 
–
  
kommunal x
 
о
 
‘jalik,ah
 
oliga xizmat k
 
о
 
‘rsatish
  
 
Sog‘li
 
q
 
ni
  
sa
 
q
 
lash
 
, 
 
ijtimoiy
  
ta’minot
  
 
Ta’lim, madaniyat, san’at,  fan, ilmiy xizmat
 
 
 

---

10 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
3-rasm. Korxonani boshqarish tuzilmasi 
Texnologik jarayon  asoslаri. Sizlar korxonalarga ekskursiya vaqtida mahsulot  olishning ishlab 
chiqarish  jarayoni  bilan  tanishgansiz.  Uning  asosiy  qismini  texnologiya  (texnologik  jarayon)  tashkil 
etadi.    Texnologiya  deganda  mahsulot  olish  jarayonida  qо‘llanadigan  xom  ashyo,  material  yoki 
yarimfabrikatni  qayta  ishlash,  tayyorlash,  ularning  xolatini,  xossalari  va  shaklini  о‘zgartirish 
usullarining  majmui  tushuniladi.  Odatda  texnologiya  konkret  ishlab  chiqarish  bilan  bog‘lanadi. 
Masalan,  sulfat  kislota  olish,  pо‘lat  eritish,  non  yopish,  poyabzal  tayyorlash  va  hokazolarning 
texnologiyasi birbiridan farqlanadi.  
Juda  kо‘p  texnologik  jarayonlar  mavjud  bо‘lib,  ularning  har  biri  о‘z  strukturasi  va 
xususiyatlariga  ega.  Lekin  xar  qancha  texnologik  jarayonlar  uchun  umumiy  bо‘lgan  qator  usullarni 
ham  ajratish  mumkin.  Ana  shunday  umumiy  (ba’zan  asosiy  deb  ataladigan)  usullarga  mexanik, 
kimyoviy, biologik va energetik usullar kiradi.  
Mexanik  (fizik-mexanik)usul  mehnat  predmetiga  mexanik  ta’sir  etish,  chunonchi  materiallarni 
kesish, qirqish, detallarni vintlar, mix parchinlar bilan biriktirish, presslash na hokazolar orqali amalga 
oshadigan texnologik jarayonlarni о‘z ichiga oladi.  
Kimyoviy  usul  bilan  mehnat  predmetlari  ximiyaviy  reaksiyalar  hisobiga  о‘zgaradigan 
texnologik  jarayonlar  amalga  oshiriladi.  Bu  usul  faqat  bevosita  ximiya  sanoatida  emas,  balki  xalq 
xо‘jaligining  boshqa  tarmoqlarida,  masalan,  elektrotexnika  sanoatida  ayrim  elektroizolyatsion  va 
о‘tkazgich  materiallar  tayyorlashda,  qishloq  xо‘jaligida  zararkunandalarga  qarshi  kurashishda, 
mashinasozlikda metallarni korroziyadan saqlashda ham keng qо‘llanadi.