Tema: aspekte të menaxhimit të afarizmit bankar – tregu I kredidhënies si një ndër instrumentet e sigurimit të një rritjeje të QËndrueshme ekonomike në kosovë

Burimi: * ASK, 2013, 2014; ** BQK (2015); *** ASK, 2015

129
Ndikimi I Kredive Në Rritjen Ekonomike

5.3.1.1 Specifikimi i modelit ekonometrik

Modeli ekonometrik i përdorur për të analizuar efektin e rritjes së kredive agregate në Bruto Produktin Vendor është regresion i thjeshtë OLS.

Forma funksionale e modelit ekonometrik është si në vijim:
∆GDP=β₁+ β₂∆Kreditë agregate+ β₃INFL + u
Ku ∆GDP është rritja ekonomike, β₁ është parametri për intersept, β₂∆Kreditë totale (kreditë e ndërmarrjeve, kreditë e ekonomive familjare dhe kreditë për sektorin publik), β₃Norma e inflacionit dhe u= pjesa e pashjpeguar.
Vlera e koeficienteve “p-value” të variablave të pavarura për të vërtetuar hipotezat në model janë me signifikancë prej 5për qind te kreditë agregate dhe kreditë për ndërmarrjet, ndërsa te kreditë për ekonominë familjare signifikanca është 10për qind.
Analiza e regresionit OLS tregon marëdhëniet ndërmjet variablës së varur dhe variablave të pavarura. Diferenca në mes këtyre dy vlerave (variablës së varur dhe variablave të pavarura) siguron një indikacion se sa mirë modeli parashikon çdo pikë të të dhënave (Encyclopedia Britannica). Regresioni linear ka fituar rëndësinë e tij si mjet primar për modelimin e procesit për shkak të efikasitetit dhe tërësisë së tij. Vlerësimet e parametrave të panjohura të marra nga regresioni linear janë vlerësimet optimale nga një klasë e gjerë e vlerësimit të mundshëm të parametrave nën supozimet e zakonshme që përdoren për modelimin e procesit. Praktikisht, regresioni linear bënë përdorimin shumë efikas të të dhënave. Rezultate të mira mund të mirren me të dhënat relativisht të vogla (Nist Sematech).
Të kufizuar nga të dhënat në dispozicion, në këtë analizë empirike variabla e varur është rritja ekonomike (GDP-ja nominale) dhe jo GDP-ja reale. Agjencia e Statistikave e Kosovës është institucioni përgjegjës për nxjerrjen e statistikave zyrtare të Kosovës, mirëpo të dhënat për GDP-në reale me çmime të një periudhe të caktuar nuk ekzistojnë. Të dhënat për GDP-në reale

130
Ndikimi I Kredive Në Rritjen Ekonomike

ekzistojnë vetëm për një vit të caktuar, që i bie GDP-ja reale me çmimet e periudhës paraprake të paraqitura në tabelën 5.1. Për shembull, çmimet në vitin 2013 janë duke u bazuar në çmimet e vitit 2012, mirëpo GDP-ja e vitit 2012 bazohet në çmimet e vitit 2011. Si rezultat, rritja ekonomike nuk mund të llogaritet nga të dhënat për GDP-në në tabelën 5.1, por është marrë nga vlerësimet e Agjencisë së Statistikave të Kosovës të paraqitura në të njejtën tabelë. Për të kontrolluar nëse efekti i kredive në rritje ekonomike nuk vie si rezultat i inflacionit në model është përfshi edhe norma e inflacionit. Duke pasur parasysh se rritja ekonomike e përdorur në këtë model bazohet në çmimet e periudhës paraprake, gjithashtu, në model është përfshi norma e inflacionit që shpreh dallimin e çmimeve nga një vit në vitin tjetër (e nxjerrë nga indeksi vargor i çmimit). Pasi të dhënat për rritjen ekonomike janë në dispozicion vetëm për periudhën 2006-2013, rezultatet e nxjerra i referohen të njëjtës periudhë kohore.

5.3.1.2 Rezultatet e analizës

Tabela 5.2: Përshkrimi statistikor

								Variablat	Obs.		Mean	Min	Max	Std.
														Dev.
								Kreditë agregate	56		17.45	3.6	39.3	14.55
								Kreditë e	56	16.11		5.1	40.51	15.72
								ndërmarrjeve
								Kreditë e ekonomive	56		21.22	4.3	38.25	14.21
								familjare
								Rritja ekonomike	56	4.2		2.5	7.5	1.88
								Inflacioni	56		3.37	-1.5	7.25	3.27

Burimi: Përllogaritja e autorit
Tabela 5.2 paraqet përshkrimin statistikor të modelit. Në tabelën e mësipërme rritja ekonomike është variabël e varur dhe kreditë agregate, kreditë e ndërmarrjeve, kreditë e ekonomive familjare dhe inflacioni janë variabla të pavarura. Madhësia e mostrës përbëhet nga 56 vëzhgime nga periudha 2006-2013 të shtatë bankave. Të dhënat e paraqitura në tabelën 5.2 janë të shprehura në përqindje.

131
Ndikimi I Kredive Në Rritjen Ekonomike

Kreditë totale në GDP

Rezultatet nga modeli i regresionit OLS të paraqitura në tabelën 5.3, paraqesin efektin e rritjes së normës së kredive agregate në ekonomi.

Tabela 5.3: Rezultatet e regresionit sipas metodës së katrorëve të vegjël (OLS) janë si në vijim:
regress ∆GDP Kreditë agregate

Source |				SS	df	MS			Number of obs =				8
-------------+	------------------------------						F( 2,	5)		=		4.24
Model |				13.4331261	2	6.71656304			Prob > F			=	0.0837
Residual |	7.91562555	5	1.58312511				R-squared			=		0.6292
-------------+------------------------------									Adj R-squared =				0.4809
Total |	21.3487516	7	3.04982166				Root MSE			=		1.2582

------------------------------------------------------------------------------

RritjaeGDP|			Coef.	Std. Err.		t		P>|t|		[95% Conf. Interval]
-------------+	----------------------------------------------------------------
Kr.agregate |			.1062249	.0400034		2.66		0.045		.0033929		.2090569
Inflacion |	-.0287448	.1452969			-0.20		0.851		-.4022423		.3447528
_cons |			2.456124	.7757516		3.17		0.025		.4619909		4.450257

------------------------------------------------------------------------------

Burimi: Përllogaritja e autorit

Kreditë për ndërmarrjet në GDP

Përveç modelit bazë, në këtë pjesë të punimit është analizuar në mënyrë të ndarë efekti i rritjes së kredive për ndërmarrjet dhe efekti i ekonomive familjare në ekonomi.

132
Ndikimi I Kredive Në Rritjen Ekonomike

Tabela 5.4: Rezultatet e regresionit sipas metodës së katrorëve të vegjël (OLS) janë si në vijim:

Regress ∆GDP Kreditë për ndërmarrjet

Source |	SS	df	MS				Number of obs =	8
-------------+				------------------------------					F( 2,		5)	=	4.12
Model |	13.2839483	2	6.64197413				Prob > F			=		0.0877
Residual |				8.06480336	5	1.61296067			R-squared			=	0.6222
-------------+------------------------------							Adj R-squared =	0.4711
Total |				21.3487516	7	3.04982166			Root MSE			=	1.27

------------------------------------------------------------------------------

Rritja e gdp |	Coef.	Std. Err.	t			P>|t|			[95% Conf. Interval]
-------------+				----------------------------------------------------------------
K. e ndërmar |	.0958959	.0366983	2.61			0.047			.0015598		.1902319
inflacion |				-.0166042	.1447339		-0.11	0.913		-.3886545		.355446
_cons |	2.722047	.7279385	3.74			0.013			.8508217		4.593273

------------------------------------------------------------------------------

Burimi: Përllogaritja e autorit

Kreditë e ekonomive familjare në GDP
∆GDP=β₁+ β₂∆KreditëFamiljare+β₃INFL + u
Ku ∆GDP është rritja ekonomike, β₁ është parametri për intersept, ∆KreditëFamiljare është rritja e vlerës agregate të kredive për ekonomi familjare, β₃INFL është norma e inflacionit dhe u është pjesa e pashpjeguar.

133
Ndikimi I Kredive Në Rritjen Ekonomike

Tabela 5.5: Rezultatet e regresionit sipas metodës së katrorëve të vegjël (OLS) janë si në vijim:

regress ∆GDP	Kreditëfamiljare
Source |	SS	df	MS			Number of obs =		8
-------------+				------------------------------					F( 2,		5)		=	1.95
Model |	9.35562448	2	4.67781224			Prob > F				=		0.2365
Residual |				11.9931271	5		2.39862543		R-squared				=	0.4382
-------------+------------------------------						Adj R-squared =		0.2135
Total |				21.3487516	7		3.04982166		Root MSE				=	1.5487

------------------------------------------------------------------------------

Rritja e gdp |	Coef.	Std. Err.	t			P>|t|			[95% Conf. Interval]
-------------+				----------------------------------------------------------------
K. konsumuese|	.087243	.0507612	1.72			0.146			-.0432429		.2177289
inflacion |				.0057516	.1795465		0.03	0.976		-.4557874		.4672905
_cons |	2.341524	1.096671	2.14			0.086			-.4775579		5.160606

------------------------------------------------------------------------------

Burimi: Përllogaritja e autorit