Tema: Gúlli hám dekarativ ósimliklerdi usti jabiq jerlerde ósiriw

Terek tarizli aloe. Aloe arborescens
1-súwret.Aloe.
Ósimlikke uliwma sipatlama:
Lalagúlliler klasina tiyisli, bóyi 4 m ge shekem jetetuǵin kóp jilliq terek tarizli sukkulent ósimlik.Japiraqlari iri, etli, izbe-iz jaylasqan, nayza tarizli -uzin, sirtqi qirralarinda tish tarizli ósimteler bar (1,2-súwretler) . Miywesi kósek kóp tuqimli miywe, xana sharayatinda óstiriletuǵin aloe ósimliklerinde miywe payda bolmaydi, gúllewi júda kem guzetiledi – qistiń axiri bahardiń baslarinda gúlleydi. Qubla Afrikada tabiyiy halda ósedi, Kavkaz asti mamleketlerinde aloedan dari moddalari islep shiǵariwshi farmatsevtik karxana bar. Qalemshden kóbeytiriledi. Jaqsini suyiwshi ósimlik. Japiraqlarinan darilik maqsette paydalaniladi. Japiraqlarinn jiynaw oktabr-noyabr aylarina tuwri keledi. Ólardan meditsenada sabur dep ataliwshi sharbat, kukin, surgi darilar alinadi.Japiraqlarinan alinǵan aloe sharbati quraminda antraglikozidlar, erkin aglikotlar, smola, efir maylari, ferment hám vitaminlar boladi.
Xalq meditsinasinda nevrozdiń túrli formalarinda, bas awriwlarinda qabil qilinadi. Aloe sharbatiniń asal hám vino menen (200 gr sharbat, 300 gr asal, 350 gr vino) aralaspasi surunkeli bronxit, ókpe sili hám zotiljam keselliklerin emlewdw paydalaniladi. Asqazan-ishek keselliklerin emlewde hám keń qóllaniladi: surunkali gastrit, kolit, asqazan hám ón eki barmaq ishek jara keselliklerin emlewde keń paydalaniladi. Aloe sharbati ishteydi ashadi. Aloedan tayyarlanǵan sharbat – saburdan kuyiw keselliginde, teriniń irińli jaralarinda, infeksion jarahatlaniwda kesellikleri hám teri silinde sirqtqi surgular sipatinda paydalaniladi.
Xinagúl (Balzamin).Impatiens 3- súwret. Impatiens


Ósimlikke uliwma sipatlama: 850 den artiq túr kiriwshi iri tuwis esaplanadi. Xanada óstiriliwshi wakilleri tiykarinan bir H.Valeriana turinen kelip shiqqan. Paqaliniń uzinliǵi 100 sm ge jetetuǵin jiltiraq paqalli bir jilliq shóp ósimlik. (3,4-súwretler).Japiraqlari uzinlaw tuxumsimon, ketma-ket joylashgan, sersuv. Gúllari sariq rangda, qiyshiq, yakka-jeke yamasa shińil tópgúlde jiynalǵan. Iyun ayiniń axirlarindan sentyabr ayina shekem gúlleydi. Miywesi – uzinshaq mayek tarizli, miywesi pisgenen soń shatnaydi. Iǵalliqti jaqsi kóriwshi, sayasuyer ósimlik.Tuqimnanhám qalemshelerinen kóbiytiriledi.
Xalq meditsinasinda qóllaniliwi: Ósimlikden tayyarlanǵan nastoyka (spirtdegi eritpesi)den az muǵdardaǵi dozalarinada siydik tas keselliklerinde qóllaniladi. Kóp muǵdardaǵi dozalarinan qustiriwshi dari sipatinda paydalaniladi. jaralardi juwiwda sirtqi paydalaniladi. Ósimlik sherbeti sińdirilgen baylamlardan jarahatlardi tez tuzetiwde, isik qaytariwshi dari sipatinda paydalaniladi.