Tema: Gúlli hám dekarativ ósimliklerdi usti jabiq jerlerde ósiriw

Pelargoniya (ójire yorongúli – geran) Pelargonium 5-súwret. Pelargonium.


Ósimlikka umumiy sipatlama:
Pelargoniyaniń madeniy wakilleri órtasinda hashiyali pelargoniya (Pelargonium zonale), ashiq qizil reń pelargoniya (Pelargonium roseum), jaǵimli pelargoniya (Pelargonium odoratissimum) siyaqli túrleri keń tarqalǵan. Jóqarida keltirilgen wakilleri ózara bir-birinen japiraǵiniń ózine tiyisli qasiyetlerine kóre parq qiladi. Hoshiyali pelargoniya (Pelargonium zonale)ni butin jasil japiraqlarindaǵi bawir reń yamasa aqshil hoshiya shiziqlari jardeminde parqlaw mumkin bolsa, jaǵimli pelargoniya (Pelargonium odoratissimum) ósimligin aqshil qizil reńli jaǵimli iysli gúli hám basqa hesh bir yorongúllarda ushramaytiǵin tarepi - japiraqlariniń tereń kesilgenliginen parqlaw mumkin. Pelargoniya báhár aylarinda qalemshelarinen kóbeytiriledi.
Yorongúl – pelargoniyaniń ximyaliq qurami uyrenilgende oniń japiraqlari qan uyiwin tóxtatiwshi moddalar – antikoagulyatnlar barliǵi aniqlanǵan (italiya yorongúlinde). Ósimlikdiń bul qasiyetinen qan tamirlarinda payda bóliwshi tromblardi, tromboflebit keselliklerin emlewde paydalaniw mumkin.
Xalq meditsinasinda onnan awriw qaldiriwshi, jarahatlaniwǵa qarsi, antiseptik hám qan aylaniwin jaqsilawshi dari sipatinda paydalaniladi. Siydik tas keselliklerinde, revmatizm hám podagra keselliklerinde denedegi artiqsha tuzlardi eritiwshi, ish ketiw, diareya, dizenteriya keselliklerinde, ókpe, qan ketiwin tóqtatiwshi dari sipatinda paydalaniladi.
Qitay rózasi Hibiskus rosa chinensi
Ósimlikke uliwma sipatlama: Bóyi 5 m ge jetetuǵin puta yamasa aǵash deneli ósimlik. Kishkene boyli sórtlarinda ósimliktiń bóyi 40 sm ge jetedi. Japiraqlari ashiq jasil tusde, japiraǵiniń shetleri tisli izbe-iz jaylasqan, mayek tarizli yamasa oval formada. Gúlleri hár qiyli reńde aqshil-sari, aqshil sari, tóyǵin qizil reńlerde boliwi mumkin, diametri 15 sm ge jetedi. Qitay rózasi tiykarinan qis mawsiminde gúlleydi, biraq jil dawaminda gúllep turatuǵin sórtalari hám bar. Qitay rózasiniń watani Qubla Qitay hám Hindistanniń Arqasi esaplanadi. Qalemshelerinen hám tuqiminan kobeytiriledi.
7-súwret. Hibiskus rosa chinensis.
Xalq meditsinasinda ósimliktiń gúlinen tutqanaqqa qarsi, bakteriyalardi ziyansizlantiriwshi dari sipatinda, ót hám safro haydawshi dari sipatinda paydalaniladi. Jaralarda qan tóxtatiwshi dari esaplanadi. Gúllerinen tayyarlanǵan qaynatpa teriniń ziyanlaniw kesellikleri, ekzemada qóllaniladi. Jańa uzilgen japiraǵI hám gúllerinen bir qiyli muǵdarda mayda ezip tayyarlanǵan aralaspasinan chipqon, irińli jaralar, jarahatlar natiyjesindegi turli isiklerdi, endemic parotitda, hatte qawipli ósma keselliklerinde paydalaniw mumkin. Usi aralaspani ósmirlerde kóp ushraytuǵin bezewlerdi jóq qiliwǵa hám ulken jardem beredi. Gúllerinen tayyarlanǵan suyuq qaynatpa uzaq waqtǵa shekem pitpeytuǵin jaralardi tuzetiwge jardem beredi.