Test haqida ma’lumot «Test» inglizcha «test» so‘zidan olingan bo‘lib topshiriq, tajriba

Test haqida ma’lumot

«Test» inglizcha «test» so‘zidan olingan bo‘lib topshiriq, tajriba ma’nosini anglatadi. Unga biror xususiyatni o‘lchash usuli sifatida XIX asrning 90-yillarida ingliz psixologi D.Kettel asos solgan. XX asr boshidan buyon bu sohada ikkita yo‘nalish yuzaga keladi: psixologik va pedogogik testlar.

Psixologik testlar odamning psixofiziologik va shaxsiy xususiyatlarini baholashiga qaratilgan. Pedagogik testlar esa bolaning maktabga tayyorgarligi, uning u yoki bu fan bo‘yicha o‘zlashtirishga hamda kasb hunarga tayyorgarligi darajasini o‘lchashga, aniqlashga mo‘ljallangan. Pedogogik testlar asoschisi deb Amerikalik psixologik R.Torndayk (1874 – 1949) tan olingan. Testlar bo‘yicha olib borilgan ishlar davrini shartli ravishda uch davrga ajratish mumkin:

1. 1900–1915 yillar izlash, o‘rganish va tadqiqot davri. Bu davrda xotirani, e’tiborni, qabul qilish kabi xususiyatlarini o‘rganish testlari yaratilgan va sinab ko‘rilgan.

2. 1916 – 1930 yillar – testlarning eng ko‘p tarqalish va qo‘llanish davri. Bu davrda R.Torndayk tomonidan arifmetika, algebra, husnixat kabi fanlarga testlar tayyorlangan.

3. 1931 yildan keyingi davr. Bu davrda testlar nazorat qilishning asosiy shakli sifatida qo‘llanilgan. Masalan, AQShda maktab, kollej, tijorat o‘quv yurtlarida o‘quvchilar bilimini baholashda testlar keng ishlatilgan. Testlar yordamida bilimni baholash quyidagi sifatlarga ega bo‘ladi:

-tasodiflik yo‘qotiladi;

-o‘quvchi bahosiga yaqin baho ob’ektiv ko‘rinishda bo‘ladi;

-o‘qituvchilarning ijodiy ishlarini jadallashtiradi;

-o‘qitishning turli pog‘onalarida xaqli ravishda talab etish mumkin bo‘lgan bilim va ko‘nikmalarining minimumini aniqlash imkoni bo‘ladi. O‘quvchi bilimini baholashda ikkinchi shaxs bilan sub’ektiv gaplashishdan xoli etiladi;

-bilim mezonini aniqlashda adolatni tiklaydi. O‘quvchini o‘zi qanday kamchilikka yo‘l qo‘yganini aniqlashga xatolar ustida ishlash imkonini tug‘diradi.

O‘zbekistonda testlarning keng qo‘llanishi Respublika Prezidenti I.A.Karimov tashabbusi bilan 1992 yilga to‘g‘ri keldi. 1992 yilda Prezident I.A.Karimovning farmoniga asosan Respublikamizdagi 18 ta oliy o‘quv yurtiga test sinovlari asosida talabalar tanlanishi juda yaxshi natijalar berdi. 1993 yildan boshlab hamma fanlardan olimpiadalar test asosida o‘tkazildi va barcha oliy o‘quv yurtlariga talabalar tanlanishi testlar asosida qabul qilindi.

Psixologik va pedagogik testlarni tahlil qilish shuni ko‘rsatadiki, xorijda va bizda ham testlarga bo‘lgan qiziqish juda katta. Ma’lumki, kuzatish savol-javob qilish anketalarni qo‘llash pedagogik diagnostikada topik usullar hisoblanadi, ammo fanni o‘rganishdagi eng qimmatli usullardan biridir. U o‘qitish natijalari ob’ektiv (chunki usulni qo‘llash barcha o‘quvchilar uchun tengdir), ishonchli hamda ko‘rsatgichli bo‘lishi bilan birga uni tuzuvchilar nimani baholash imkonini beradi.

Testlar ham maktabda o‘zlashtirish darajasini baholash sistemalaridan biri bo‘lib, undan quyidagilarni hisobga olish kerak.

- uning yordamida o‘qitish natijalarini tekshirishda xar bir o‘quvchining qobiliyatini hisobga olish;

-o‘quvchilarning amaliy va nazariy bilimlari sifatini tekshirish;

-o‘quvchidan so‘rashga ketadigan va o‘quvchilarning bajargan ishini tekshirishga ketadigan hamda o‘quvchilarning bajargan ishini tekshirishga ketadigan o‘qituvchi vaqtini tejash;

-testlarni komp’yuterlarda qo‘llash.