To‘g‘ri burchakli parallelepiped va kub hajmi formulalari

Yangi mavzuni tushuntirish:

1. 
   v) Yangi mavzuni tafsilotlari
   

Uzunlik o‘lchov birligi qilib uzunligi 1 birlikga teng bo‘lgan kesma uzunligi olingan.
Yuz o‘lchov birligi qilib tomoni 1 birlikga teng bo‘lgan kvadrat yuzi olingan.
Hajm o‘lchov birligi qilib esa qirrasi 1 birlikka teng bo‘lgan kub hajmi olinadi.
Uzunlikni topish uchun 1 ta son, yuzani topish uchun 2 ta musbat sonni va hajmni topish uchun 3 ta musbat sonni ko‘paytmasi (Geometrik nuqtai nazardan ) hajmni bildiradi.
Hajm o‘lchov birligi sifatida birlik kub hajmi olinadi.
Qirrasi bir uzunlik birligiga teng bo‘lgan kub birlik kub deyiladi.
Berilgan jismning hajmini topish u nechta birlik kubdan tashkil topganini bilish demakdir. To‘g‘ri burchakli parallelepipedni n dona birlik kubga ajratish mumkin bo‘lsa, uning hajmi n birlik kub hajmiga teng deyiladi.
O‘lchamlari (qirralari uzunliklari) a,b,c bo‘lgan to‘g‘ri burchakli parallelepipedning hajmi V=abc (kub birlik) ga teng bo‘ladi.Bu formuladan quyidagi qo‘shimcha formulalar kelib chiqadi. a= V:(bc), b=V:(ac) c=V:(ab)
Odatda to‘g‘ri burchakli parallelepipedning a-bo‘yi, b- eni, c-balandligi deyiladi. a.b – to‘g‘ri burchakli parallelepipedning asosi yuzi bo‘lganidan quyidagi qoida kelib chiqadi:
To‘g‘ri burchakli parallelepipedning hajmi uning asosi yuzi bilan balandligining ko‘paytmasiga teng. V= SH (S –asos yuzi, H- balandligi) Bu formuladan quyidagi formulalar kelib chiqadi. S= V:H , H= V:S
Kub uchun barcha qirralar o‘zaro teng: a=b=c.
Kubning hajmi V=a.a.a=a³ (kub birlik)ga tengdir.
Shundan keyin taxtada 1 – masala og‘zaki yechiladi.

1. 
   a) V= 7dm³; S= 18dm²
   

To‘g‘ri burchakli parallelepipedning bir uchidan chiquvchi qirralari yig‘indisi bir xil (o‘zaro teng) bo‘lsa-da, ularning hajmlari, sirtlari turlicha bo‘lishi mumkin.

1. 
   Darsni mustahkamlash:
   

2-6 mashqlarni ham har bir guruhga bo‘lib beriladi va o‘quvchilar yozuv taxtasida yechadilar.
2-mashq.a) V= abc= 12sm³ b) V= abc= 18dm³
3-mashq. V1857 kg 600 g
4-mashq. a) V= SH= 15sm³ b) V=SH= 36 dm³
5-mashq. c= V:ab=3432:24
6-mashq. a) S= V:H= 7290:54= 135 sm² b) S= V:H= 1170:78=15 dm²