V.
Val va plastinaga o‘lcham qo‘yish.
Grafik ishini bajarishda uchun:Valga kerakli o‘lchamlarini bajarash ketma-ketligini
ko‘rib chiqamiz:
1. Berilgan Valni formatga haqiqiy masshtab (1:1)da chizib chiqamiz (9-shakl).
9-shakl.
2. Chizilgan Valga vertikal o‘lchamlarini qo‘yib chiqamiz (10-shakl).
10-shakl.
3. Valga vertikal o‘lcham qo‘yib tugatgandan so‘ng, endi gorizontal o‘lchamlarini
qo‘yib chiqamiz (11-shakl).
11-shakl.
4. Valning boshlanish va tugash joyida faska ochilgan ekan uning ham o‘lchamini
qo‘yishimiz kerak (12-shakl).
12-shakl.
5. Har bir talabalarning VAL variantida shponka joyi mavjud. Shu shponka
kesmasini chizamiz, bizga kerak bo‘ladigan parametrlar D
v
-valning diametr chizmani
o‘zidan olamiz(hammada har xil bo‘lishi mumkin),t-paz chuqirligini standart asosida
ketirilgan jadvaldan olamiz. Misol uchun hozirgi chizmamizda D
v
=40 o‘lchamda ekan, paz
chuqirligini t=5 ga tengligini bilib oldik endi chizish ketma-ketligi (13-shakl)ga keltirilgan.
13-shakl.
6. Valdagi shponka kesmasini chizishni o‘rgandik, endi valni yetishmagan
o‘lchamlarini qo‘yib chiqamiz va tugatamiz(14-shakl).
14-shakl.
Grafik ishini bajarishda uchun: Plastinaga kerakli o‘lchamlarini bajarash ketma-
ketligini ko‘rib chiqamiz:
1. Berilgan
plastinani formatga haqiqiy masshtab (1:1)da chizib chiqamiz (15-
shakl).
15-shakl.
2. Chizilgan
plastinaga vertikal o‘lchamlarini qo‘yib chiqamiz (16-shakl).
16-shakl.
3. Kerakli vertikal o‘lcham qo‘yib tugatgandan so‘ng, endi gorizontal o‘lchamlarini
qo‘yib chiqamiz (17-shakl).
17-shakl.
4. Plastinada chizilgan radius va aylanalarga ham kerakli o‘lchamlarni bajaramiz
(chizmamizda 4 ta aylana diametri bir xil bo‘lganligi uchun bitta o‘lcham qo‘ysak bo‘ladi
faqat o‘lchamni oldiga 4 teshik yozib qo‘yishimiz kerak) (17-shakl.)
17-shakl.
5. Berilgan Plastinani o‘lchamlarini qo‘yib boldik, faqat gabarit (vertikal va
gorizontal katta o‘lchamlari qoldi) shu o‘lchamlari ham bajarib chizmani tugatamiz (18-
shakl).
18-shakl.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR
1. To‘xtayev A. Mashinasozlik chizmachiligidan ma’lumotnoma, O‘quv qo‘llanma.
2010.
2. Rahmonov I. Chizmachilik, (Chizmachilik fanida konstruksiyalash asoslari)
O‘quv qo‘llanma. 2010.
3. Xalimov M. Chizmachilik, (Geometrik va proeksion chizmachilik) O‘quv
qo‘llanma. 2013.
4. Rixiboyeva X. va boshqalar, Chizmachilik darslarida AutoCAD dasturi
yordamida chizmalarni bajarish, Toshkent 2015.
5. Saidov D.M. Solid Edge V20 programma ko‘lpleksida avto‘latik loyihalash
asoslari, TAYI bosmaxonasi, Toshkent 2010 y, 261 b
6. Sindarov R.U., Ismailov O.R. Ko‘lpyuterli loyihalash fanidan maruzalar matni
Toshkent 2017y.
7. Dennis Maguire
,
Engineering Drawing from First Principles Using AutoCAD,
Burlington
8. Jeremy ZhengLi, CAD, 3D Modeling, Engineering Analysis, and Prototype
Experimentation, University of Bridgeport, Bridgeport. CT, USA 2015.
9. David A. Madsen, and etc. AutoCAD and its applications. Advanced 2016.