Тошкент давлат аграр университети



Download 2,26 Mb.
bet2/4
Sana24.02.2022
Hajmi2,26 Mb.
#246528
1   2   3   4
Bog'liq
2-mavzu

Ҳужайранинг шакли, катта – кичиклиги ва бажарадиган функцияси танада жойлашган жойига боғлиқ. Зич жойлашган ҳужайралар 14 қиррадан иборат бўлиб, 4 – 6 бурчакли, уларнинг кўндаланг кесими ҳам 4 – 6 бурчакдан иборат. Эркин ўсиш хусусиятига эга бўлган ҳужайраларнинг шакли кўпинча шарсимон, юлдузсимон, ясси учли ва цилиндрсимон бўлиши мумкин.

ЦИТОПЛАЗМА

Цитоплазма (юнон. Цитос ҳужайра; плазма най)ни биринчи бўлиб чех олими Ян Пуркинье 1839 йилда аниқлаган. У цитоплазмани ҳужайранинг асосий таркибий қисми деб таърифлаган.

Цитоплазма протопластнинг асосий таркибий қисми бўлиб, унда плазмалема, гиалоплазма, рибасома, гольджи аппарати, эндоплазматик тўр, ядро, митохондрий, пластидлар, вакуолалар, шунингдек бирикмалар (сув ва унда эриган тузлар) жойлашади.

Плазмалемма (лот. Лемма - пўст) ҳужайра пўсти остида жойлашган бўлиб, цитоплазма мембранасининг устки қаватини ҳосил қилади. Баъзи адабиётларда уни тонопласт ёки вакуола мембранаси деб аталади. Плазмалемма ҳужайрада ташқи муҳит билан модда алмашинуви, яъни танлаб ўтказувчанлик ёки ярим ўтказувчанлик вазифасини бажаради.

Ўсимлик ҳужайрасига хос хусусиятлар

  • Ҳужайра шираси билан тўлган йирик марказий вакуолага эга бўлиб, цитоплазмадан юпқа мембрана — тонопласт билан ажралиб туради. Вакуола ҳужайра тургор ҳолатини сақлашда муҳим аҳамиятга эга.
  • Ҳужайра девори целлюлоза, гемицеллюлоза, баъзан пектин кўп ҳолларда эса лигнин моддасидан ташкил топган. Замбуруғларда ҳужайра девори хитин таркибли бўлса, бактерияларда муреин моддасидан ташкил топган.
  • Ҳужайралар ўзаро плазмодесмалар ёрдамида боғланган бўлади. Плазмодесма ҳужайра цитоплазмалари ўртасидаги кўприк вазифасини ўтайди. Плазмодесмалар плазмолемма мембранасидан ҳосил бўлиб, уларнинг сони бир неча юз мингни ташкил қилади. Цитоплазма ва эндоплазматик ретикулум ҳужайра деворидаги поралар орқали ён ҳужайралар билан алоқа қилади.

Ўсимлик ҳужайрасида пластидалар учрайди. Таркибида хлорофил пигментини тутувчи хлоропластлар муҳим аҳамиятга эга. Хлорофиллда қуёш нури таъсирида фотосинтез жараёни кетади ва натижада анорганик моддалардан органик моддалар синтезланади. Бундан ташқари лейкопластлардан: амилопластлар крахмал тўплайди, элайопластларда мойлар сақланади. Хромопластларда каротин ва ксантофилл пигментлари бўлади. Пластидалардаги пластомалар 100-120 та гендан ташкил топган бўлса, митохондриялар 37та гендан иборат. Демак, мустақил ҳолда ўз генига эга бўлган пластида ва митохондриялар эукариотик ҳужайралардаги прокариотик эндосимбионтлар ҳисобланади.

  • Ўсимлик ҳужайрасида пластидалар учрайди. Таркибида хлорофил пигментини тутувчи хлоропластлар муҳим аҳамиятга эга. Хлорофиллда қуёш нури таъсирида фотосинтез жараёни кетади ва натижада анорганик моддалардан органик моддалар синтезланади. Бундан ташқари лейкопластлардан: амилопластлар крахмал тўплайди, элайопластларда мойлар сақланади. Хромопластларда каротин ва ксантофилл пигментлари бўлади. Пластидалардаги пластомалар 100-120 та гендан ташкил топган бўлса, митохондриялар 37та гендан иборат. Демак, мустақил ҳолда ўз генига эга бўлган пластида ва митохондриялар эукариотик ҳужайралардаги прокариотик эндосимбионтлар ҳисобланади.

Download 2,26 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©www.hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish