Toshkent davlat agrar unversiteti termiz filiali

Tayanch iboralar: yetakchi va boshqaruv g’ildiraklar, o’rmalovchi zanjirli traktor, agrotexnika masofasi, traktor koleyasi, tuproq zichlanishi, zichlanish turlari, zichlanishni kamaytirish usullari
3.1.Traktorlar yurish qismini vazifasi, turlari, tuzilishi va ishlash jarayoni
Traktor yurish qismi o’zining og’irligini va ortilgan yuk, ya’ni o’rnatilgan mashina yoki qurolning og’irliklarini yerga uzatadi hamda uning ilgarilanma harakatini ta’minlaydi.
Qishloq xo’jaligida qo’llaniladigan traktorlarning yurish qismi asosan g’ildirakli va zanjirli (lentali) turlarga bo’linadi.
G’ildirakli traktorlarda uning kuch uzatish mexanizmlari orqali dvigateldan harakatga keltiriladigan g’ildiraklari yetakchi g’ildiraklar, boshqarish mexanizmi orqali harakat yo’nalishi o’zgartiriladigan g’ildiraklar esa, boshqariluvchi g’ildiraklar deyiladi.G’ildirakli traktorlarning yurish qismi g’ildiraklardan (4,1-rasm) iborat bo’lib, u gupchaq 6, disk 5 va to’g’in 3 dan iborat. Gubchak 6 shpilka va gaykalar bilan yarim o’qqa 7 mahkamlanadi.

3.1-rasm. G’ildirakli traktorning yetakchi g’ildiragi: 1- pokrishka; 2- kamera; 3- to’g’in; 4-ventil; 5- disk; 6-gubchak; 7- yarim o’q

To’g’in 3 ga pnevmatik shina o’rnatilib, u pokrishka 1, kamera 2, ventil 4 to’g’in lentasidan iborat. G’ildirak to’g’ini traktorlarda botiq (chuqur) ko’rinishda bo’ladi. Traktorlar uch g’ildirakli yoki to’rt g’ildirakli bo’lishi mumkin. Uch g’ildirakli traktorlar kalta burila oladi, bu esa qayrilish uchun ensizroq joy qoldirishga imkon beradi, to’rt g’ildirakli traktorning burilish radiusi katta bo’ladi. Traktorning oldingi va ketingi g’ildiraklari yetakchi bo’lsa, uning yer bilan tishlashishi yaxshilanadi va yumshoq yerda kamroq sirpanadi.
Traktor old yoki orqa ko’prigining yerdan balandligi traktorning agrotexnika tirqishi (h) deyiladi (4.2-rasm). Ketingi va oldingi g’ildiraklar o’rtasidagi oraliq(l) esa traktorning koleyasi deyiladi.Bu o’lchamlarning ahamiyati shundan iboratki, qishloq xo’jaligi ekinlarining qator orasini kengligi va ularning o’sish balandligini turlicha bo’lishini hisobga olgan holda g’ildiraklarning koleyasi vaagrotexnika masofasi o’zgartiriladi.